Cultuur en Maatschappij
Nee, we zijn niet opeens over een ander land gaan schrijven: 'Paspoort naar Paraguay' is de titel van een film die in Polen gemaakt is. De documentaire gaat over diplomaten die Joodse levens redden met paspoorten uit Zuid-Amerika. Een verhaal vergelijkbaar met dat in het boek 'De rechtvaardigen' van Jan Brokken.
De film belicht de rol van de Poolse diplomatie in het redden van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog en de vergeten Pools-Joodse samenwerking tegen nazi-Duitsland. In 1942-1943 werkte een groep Poolse diplomaten en activisten van joodse organisaties samen om paspoorten van Zuid-Amerikaanse landen te verkrijgen voor Joodse mensen die door de nazi-bezetters vastgezet waren in de getto's in Polen en andere Europese landen.
De geheime groep die bij de Poolse delegatie in Bern werkte, omvatte: Aleksander Ładoś, Konstanty Rokicki, Stefan Jan Ryniewicz, Juliusz Kühl en van Joodse organisaties - Adolf H. Silberschein en Chaim Eiss.
Dankzij deze paspoorten vermeden veel Joden deportatie naar de vernietigingskampen. In plaats van een enkeltje naar deze vernietigingskampen werden de houders van dergelijke paspoorten naar interneringskampen gestuurd in Duitsland (Tittmoning, Liebenau, Bölsenberg) en bezet Frankrijk (Vittel).
Helaas kon dit niet verhinderen dat slecht een beperkt aantal de oorlog daadwerkelijk overleefde en het komt vaak voor dat families van de overlevenden nu pas ontdekken aan wie hun familieleden hun leven te danken hadden.
De film is gemaakt in met steun van IPN (Instytut Pamięci Narodowej, of: Institute of National Remembrance) en geschreven en geregisseerd door Robert Kaczmarek die meerdere historische documentaire op zijn naam heeft staan. De film ging begin 2019 in première en won een prijs op het ‘Unruly, Undeterred, Cursed’ filmfestival in Gdynia (niet te verwarren met het bekendere en oudere Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych met winnaars zoals Cold War in 2018 en Mr. Jones van Angieszka Holland in 2019).
IPN is rond de eeuwwisseling in het leven geroepen zou als apolitiek instituut en daarmee onafhankelijk van de regering zich ontfermen over de archieven uit uit het communistische verleden.
Op 13 november organiseert de Poolse ambassade in Nederland samen met de Liberaal Joods Gemeente in Den Haag een vertoning van deze film. Meer via onderstaande facebookbericht:
