Cultuur en Maatschappij
Vier Poolse films op IDFA
Een jaar na hun spraakmakende documentaire 'Zeg het tegen niemand' over misbruik in de Poolse katholieke kerk, komen de broers Tomasz en Marek Sekielski met een tweede documentaire. Ook deze krijgt veel aandacht en heeft na drie dagen al meer van 5 miljoen views. De titel 'Zabawa w chowanego' is vrij vertaald 'Verstoppertje' en op YouTube te bekijken met Engelse ondertitels.
De film heeft er onder andere al voor gezorgd dat de Poolse aartsbisschop melding van het misbruik heeft gemaakt bij het Vaticaan.
De vorige documentaire was vooral een eye-opener voor veel mensen dat ook in Polen misbruik bestond. Dat niet alleen: De film maakte pijnlijk inzichtelijk welke rol het instituut van de kerk speelde met het in functie houden en overplaatsen van beschuldigde priesters.
Deze documentaire is deels een herhaling van zetten. We maken kennis met misbruikslachtoffers die de dader confronteren met zijn daden. In dit geval onder andere twee broers die in hun eigen huis misbruikt zijn. Ook nu zien we weer dat ofwel er sprake is van vergeetachtigheid of de daders in een zekere slachtoffer rol schuilen.
Een van de slachtoffers woont een mis bij van de beschuldigde priester Hajdasz die inmiddels werkt in een kapel in een ziekenhuis. De priester roept tijdens de preek herinneringen op aan een bepaald uitje zo'n 20 jaar geleden en beroept zich erop dat hij alle details nog kan herinneren. Als hij na de dienst geconfronteerd wordt met het misbruik, in diezelfde periode, weet hij opeens niets meer.
Waar deze film verder gaat is in het aanwijzen van een individuele bisschop, Janiak, die actief misbruik zaken toegedekt heeft. vanuit een aantal geluidsopnames die ouders maakten en die te horen zijn in de documentaire, wordt dit duidelijk. Het is ok deze beschuldiging die de aartsbisschop heeft gemeld bij het Vaticaan om te onderzoeken.
Ook interessant is de rol van het OM en in het bijzonder de betrokkenheid van de minister van Justitie Ziobro die tevens het hoofd is van het openbaar ministerie. De filmmakers laten zien dat de beschuldigde Janiak alle materialen opvraagt bij openbaar aanklager terwijl hij waarschijnlijk opgeroepen moet worden als getuige. Op die manier kan hij zijn getuigenis voorbereiden.
Volgens de betrokken advocaat is dit niet gebruikelijk en de reden waarom de aanklager op het verzoek in zou gaan is een schrijven van de minister van Justitie Ziobro in zijn rol als hoofd is van het openbaar ministerie. Een maatregel die alleen van toepassing lijkt voor pedofilie zaken in de kerk en niet in andere situaties.
Ook speelt mee dat misbruik zaken voorgelegd moeten worden bij het landelijk OM naar aanleiding van een afspraak tussen het OM en de kerk.
Gevraagd naar zijn geloof, antwoord een van de slachtoffers, dat hij zeker nog gelovig is en dat in alle organisaties sprake is van goede en slechte mensen. Hij voelt dan ook geen boosheid naar de kerk maar wel voor de priester die hem misbruikt heeft en de bisschop die geen actie ondernam, Janiak.
De beschuldigde priester laat via zijn advocaat weten niet met de filmmakers te willen praten. De bischop laat een onderzoeker van de kerk reageren op de brief van de filmmakers.
De zaak is nog niet door het OM in Pleszew voor de rechter gebracht.
Meteen na het verschijnen van de documentaire - die inmiddels ruim 7 miljoen keer is bekeken - riep de Poolse aartsbisschop Polak het Vaticaan op om de zaak op te pakken. De Belgische De Morgen meldt dat het Vaticaan de zaak nu inderdaad oppakt.
