'Hier bouwen we een nieuw busstation met oplaadpunten voor tien nieuwe hybride bussen. Kostprijs van het project: 6 miljoen euro waarvan de Europese Unie er 4,5 betaalt.' Dominik Smolinski neemt me op sleeptouw door zijn woonplaats Ostrowiec Świętokrzyski, een provinciestad van 70.000 inwoners in het zuidoosten van Polen. Hier zie je concreet wat de rijkelijke Europese subsidies met een stad doen: alles wordt anders, alles wordt nieuw.

De markt, tot voor kort een rommeltje van scheefgezakte stallen en tapijten om de waren op uit te stallen, is nu gevuld met nette standjes en voorzien van een dak met zonnepanelen. Het stadspark was tot voor enkele jaren een groezelige plek waar ouders hun dochters ver van hielden. Vandaag is het een open, groene ruimte waar moeders met peuters kuieren tussen een openluchttheater en een eendjesvijver. Europa droeg drie miljoen euro bij.

Subsidiejager

De voorbije tien jaar verwierf Ostrowiec 180 miljoen Zloty of 45 miljoen euro Europese subsidies. Dominik Smolinski is de man die al dat geld naar Ostrowiec wist te brengen. De ambtenaar is als ‘subsidiejager’ gespecialiseerd in de werking en fondsen van de EU.

'Mocht mijn loon in verhouding staan tot wat ik binnenhaal aan Europees geld, dan was ik rijk', lacht Smolinski. Drie miljoen euro voor het uitrollen van een intranet binnen de stadsdiensten, 250.000 euro voor de modernisering van de scholen en laptops voor honderd schoolkinderen, 650.000 euro voor de heraanleg van het centrale stadsplein, de cijfers draaien als dansende Derwisjen.

'De huidige burgemeester Gorzynski legt de nadruk op cultuur', zegt Smolinski en zodoende wist de ambtenaar recentelijk vijf miljoen euro Europees geld te innen voor de renovatie van enkele belangrijke gebouwen. De voormalige brouwerij wordt een cultureel complex met bibliotheek, concertzaal, vergaderzalen en een hip café. De stedelijke cinema Etiuda wordt gerenoveerd en zal naast een moderne bioscoop ook plaats bieden aan een zaal voor optredens.

Vliegwiel

Al is de EU bijzonder gul, toch moet de stad Ostrowiec bij elk project ongeveer een kwart van de kostprijs zelf financieren. Dat lukt aardig, zegt Smolinski: 'Zie het als een vliegwiel. De stad investeert, maar krijgt ook alle baten.'

Zo hebben de talrijke nieuwe projecten voor meer dan 600 nieuwe jobs gezorgd. 'Momenteel maken we met Europese steun twee nieuwe industrieterreinen bedrijfsklaar, samen goed voor meer dan tachtig hectare', aldus Smolinksi. 'We leggen wegen aan, zorgen voor stroom en water. Dat kost ons geld maar we weten zeker dat we het ruimschoots terugverdienen door nieuwe ondernemers aan te lokken.'

Het verhaal van Ostrowiec Świętokrzyski is het verhaal van heel Polen. De modernisering begint steeds bij het centrale plein. Lelijk asfalt of beenbrekende kinderkopjes worden vervangen door met Europees geld gesubsidieerde betonklinkers in okergeel, bordeauxrood of grijs. Bomen, bankjes, een fontein maken het plein gezellig. Van de weeromstuit duiken aan dat plein restaurantjes en nieuwe winkels op. Er worden voet- en fietspaden aangelegd, de kleintjes krijgen een speelplein.

Budget daalt

Met ongeveer tien miljard Europese subsidies per jaar is Polen de grootste netto-ontvanger binnen de EU. Dat is niet verwonderlijk omdat het oosten van Polen van heel de EU de armste regio was, tot wanneer Bulgarije en Roemenië lid werden. Bij de volgende Europese begroting 2021- 2028 zal Polen tot een vijfde moeten inleveren.

'Dat is heel erg', zucht Dominik Smolinski. 'De mensen zijn aan de Europese subsidies gewoon geraakt. We moeten mikken op andere bronnen om de financiering van onze groei draaiende te houden. Hopen maar dat de investeringen die we de voorbije jaren hebben gedaan, snel renderen. Want de mensen hier willen hun levensstandaard natuurlijk behouden of verbeteren.'

Zo bekeken, speelt het Europese thema komende zondag mee in de stembusslag. 'Op de achtergrond is het zeker belangrijk', zegt Smolinski, 'maar het zal pas ten volle spelen bij de parlementsverkiezingen volgend jaar. Hier in Ostrowiec zijn de mensen nu vooral bezorgd om uiterst concrete zaken zoals de prijs van hun ticket op de stadsbus'.

Foto bij bericht is Stock foto via Pexels.