Een parlementaire commissie onder leiding van regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) heeft op de claim alvast de lieve som van 685 miljard euro geplakt. Commissievoorzitter Arkadiusz Mularczyk (PiS) vindt de compensatie op z'n plaats vanwege de begane oorlogsmisdaden, de verwoeste steden en dorpen en de 'demografische verliezen'.

Mularczyk zegt zich te baseren op een door Polen opgestelde verliesrekening van vlak na de oorlog. In totaal kwamen 6 miljoen Polen destijds om het leven, onder wie 3 miljoen Joden. Warschau werd op bevel van Hitler zelf met de grond gelijkgemaakt.

Toch wekt de Poolse claim alom verbazing, niet in de laatste plaats bij Duitsland. Berlijn verwijst naar een deal uit 1953 waarin de Poolse regering (samen met de Sovjet-Unie) afstand deed van herstelbetalingen. Die afspraak werd nog twee keer bekrachtigd: in 1970 en opnieuw na de val van de Muur. Het idee in Warschau was dat de precaire onderhandelingen over de Pools-Duitse grens ('Oder-Neisse') niet in gevaar mochten worden gebracht. Regeringswoordvoerder Steffen Seibert onderstreepte vorig najaar dat '1953' voor Duitsland nog steeds van kracht is.

Polen beroept zich nu op een geitenpaadje: de Pools-communistische regering die in '53 de afspraak ondertekende, deed dat namens Moskou, niet Warschau. 'Polen heeft nooit afgezien van herstelbetalingen', verklaarde PiS-partijvoorzitter Jaroslaw Kaczynski botweg. 'Wie dat denkt, zit ernaast.'

Alles wijst erop dat Kaczynski en zijn regering vooral de eigen achterban willen bedienen. Die is gevoelig voor het idee dat Polen internationaal als voetveeg wordt behandeld, hoe weinig bewijs daar ook voor is. Volgens commentatoren wil PiS 'morele overwinningen' boeken, en daarvoor mag best een diplomatieke prijs betaald worden. Slogan: 'Polen overeind van z'n knieën'. De anti-Duitse kaart doet het sowieso altijd goed.

Internationaal vragen bondgenoten zich intussen af wat ze met dat nieuw opgestane Polen aan moeten. Er zijn spanningen met Israël en de VS over een omstreden wet die het verbiedt om het 'Poolse volk' de schuld te geven van de Holocaust, en er is ruis op de lijn met Oekraïne over de vraag hoe om te gaan met de moordpartijen van Oekraïense nationalisten in 1943-'44. Met Duitsland is de verhouding ijzig sinds de Poolse politieke overname van de rechterlijke macht. Bondskanselier Angela Merkel steunt de strafprocedure die Brussel gestart is. En Polen is geïrriteerd over het Duits-Russische plan voor een gaspijpleiding die Polen en Oekraïne omzeilt. Oost-Europa is bang voor chantage via de gaskraan door Moskou. Maandag bracht Merkel een bliksembezoek aan Warschau in een poging de verschillen te overbruggen.

Aan individuele slachtoffers heeft Duitsland sinds de oorlog overigens wel smartegeld uitgekeerd - in totaal zo'n 9,2 miljard euro. Daarvan kwam 1,6 miljard terecht bij Polen.

De Poolse premier Morawiecki schamperde dat zijn land maar 1 procent van de herstelbetalingen kreeg die Duitsland mondiaal uitkeerde. Onzin, schreven twee experts in de Pools-Duitse relaties in de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Zij vinden dat Warschau op moet houden een 'super-slachtoffer' te spelen, omdat anders de indruk ontstaat dat het de 'tekortgeschoten verzoening' met Duitsland voor politieke doeleinden misbruikt.

De afbeelding bij dit bericht laat de leeftijdsopbouw zien in Polen na de oorlog. Meer weten? Lees het bijbehorende artikel.