Polen en de verkiezingen, nieuwe berichten

Met de aanstaande verkiezingen op zondag 13 oktober wordt de schijnwerper door de pers weer op Polen gericht. 'Onze' vaste correspondenten leveren daaraan uiteraard ook hun bijdrage.

Twee broers, twee kampen

Jenne Jan bericht in de Volkskrant hoe de tegenstellingen in de politiek terug te vinden zijn in de families. Hij doet dit aan de hand van de broers Kurski. Waar ze in eerste instantie beiden optrokken in de strijd tegen het communisme zitten ze nu, net als velen uit die tijd, in tegenovergestelde kampen.

Jaroslaw, de oudste, is redacteur bij de grootste liberale krant, Gazeta Wyborcza. De krant die vaak als spreekbuis van de oppositie wordt gezien en ontstond in de aanloop naar de eerste vrije verkiezingen, nu 30 jaar geleden.

Jacek, zijn jongere broer is nu de baas van TVP, de nationale TV die het regeringsgeluid verkondigd en ook wel getypeerd wordt als de propaganda zender van de rechts, conservatieve PiS regering. Een zender die het niet altijd even nauw neemt met de werkelijkheid om de boodschap over het voetlicht te brengen die het goed doet bij de achterban van de regering.

Lees het volledige artikel bij de Volkskrant of bij DeMorgen.

Verdeling van de Media

De NOS bericht over de verdeling van de media in de twee kampen:

De Poolse media zijn dus net zo gepolariseerd als de samenleving, ruwweg verdeeld in twee groepen: pro-PiS en anti-PiS. Onder de bevolking liggen de opvattingen over wat er gebeurt met het medialandschap in Polen mijlenver uit elkaar. De ene groep zegt: het is vijf voor twaalf, terwijl de andere juist vindt dat het nu beter is dan vier jaar geleden.

Bij Gazeta Wyborzca geven ze overigens ruiterlijk toe dat ze anti-PiS zijn. "Natuurlijk. Als je in een land machthebbers hebt die de grondwet overtreden, die de publieke omroep omvormen tot een vulgair propagandakanaal en die de rechtsstaat ontbinden, dan kom je daartegen in opstand. Wat kun je anders?"

Wie is Kaczynski?

Op die vraag geeft onze 'Belgische reporter' Marc Peirs antwoord in zijn artikel op Knack.be. Kaczynski is de leider van PiS en trekt aan de touwtjes zonder daarvoor in de rol van president of premier te stappen, hij is maar 'eenvoudig kamerlid'. De kern van het antwoord op de vraag wie hij is zit misschien wel in deze alinea:

....kon Jaroslaw Kaczynski Polen de vorm geven waar hij als politicus al dertig jaar van droomde. Het Polen van de dobra zmiana, de 'goede verandering', de ultieme afrekening met de restanten van het communisme. Ook: een patriottisch Polen, een christelijk land met traditionele waarden, een Polen als 'dam tegen het verdorvene van het Westen', zoals Kaczynski het zelf omschreef. Zijn politieke missie is een ode aan zijn tweelingbroer en voormalig president Lech Kaczynski, die op 10 april 2010 omkwam bij de beruchte vliegtuigcrash bij Smolensk. Jaroslaw verloor toen zijn aloude partner in crime. Wrok zou zijn drijfveer worden.

Lees het volledige artikel via Knack.be. Als u zich registreert is het artikel gratis te lezen.

De blije investeerders

Een tweede artikel van Marc Peirs gaat over de tevreden investeerders. De economische groei van de achterliggende jaren, aangejaagd door de verschillende sociale maatregelen, creëren in Polen ook een gunstig klimaat voor investeerders. Lees meer bij DeTijd.

De regering en de kerk

Correspondent Ekke Overbeek belicht in Trouw de verbinding tussen de kerk en de regering. Kort samengevat: De kerk geeft stem advies en de regering stuurt op een wetgeving die invulling geeft aan de zienswijze van de kerk.

Verder voorspelt Trouw, net als andere media dat de regeringspartij een zeker winnaar is in een uitgebreide reportage. Vorige week schetste de krant al hoe de verdeling in de samenleving ook een oorlog tussen de geslachten lijkt te vormen: Mannen in het conservatieve kamp en vrouwen in het progressieve kamp.

Liberaal en ruraal Polen

De vaste correspondent Michiel Driebergen en de journaliste Dore van Duivenbode maken voor het VPRO programma Bureau Buitenland reportages over Polen. Michiel bezoekt de meer westerlijke, stedelijk regionen die overwegend de oppositie steunen. Hij begint in Gdansk waar afgelopen jaar de populaire burgemeester werd vermoord in een politiek gemotiveerde aanslag.

Dore, bekend van de TV-serie Moja Polska, gaat in het rurale oosten van Polen langs waar de steun voor de regering groot is. In haar eerste bijdrage bezoekt ze de boeren die het moeilijk hebben.

De derde aflevering heeft de prikkelende titel: gay voor veel Polen nog niet ok. Bij de vorige verkiezingen waren vluchtelingen en de EU de tegenstander waarop PiS haar pijlen richtte. Deze keer maakt regeringspartij PiS van de positie van LHBT’ers een speerpunt in de verkiezingscampagne, terwijl homo’s het in dit conservatieve land toch al niet heel makkelijk hebben. Op zich niet verwonderlijk als u het stuk van Ekke Overbeek leest over de link tussen PiS en de katholieke kerk.

De vierde en laatste aflevering draagt als titel: Polen onder het kruis en gaat precies over dat onderwerp, de rol van de kerk in de Poolse samenleving. Hoewel het kerkbezoek afneemt, de kerk kampt met misbruikschandalen (waarvoor een rechter zelfs de verjaringstermijn terzijde zet) blijft de kerk een machtsfactor.

De Via Carpatia door Polksa B

Een tweede bijdrage van Jenne Jan is in de vorm van een longread over de Via Carpatia. Een doorgaande noord-zuid verbinding die Polen aanlegt in het oosten, ook wel Polska B genoemd. Langs de route maakte Jenne Jan een aantal stops voor interviews over de leegloop, de invloed van de sociale programma's van de regering en het conservatisme met de angst voor ‘lhbti-ideologie’.

Culturele strijd

„Iedereen die kritisch of onafhankelijk is, wordt bestempeld als een verrader en geëlimineerd uit het publieke domein. Het is met mij begonnen, maar langzaamaan nemen ze alle instituten over die zich bezighouden met geschiedenis voor een breed publiek.” aan het woord is Pawel Machcewicz, voormalig directeur van het nieuwe oorlogsmuseum in Gdańsk. Hij werd gewipt omdat zijn visie op het museum niet strookte met de visie van de regering die graag vooral de heroische rol van Polen belicht en geen ruimte laat voor kritische geluiden. Over dit herschrijven van de geschiedenis bericht NRC.

Wijsheden van Lech Walesa

Het Financieel Dagblad spreekt Lech Walesa. De oud vakbondsman die aan het hoofd van de val van het communisme achter het IJzeren Gordijn in gang zette, geeft zijn analyse op de situatie in Polen en daarbuiten. Over het failliet van de democratie als de meerderheid niet gaat stemmen en hoe de ratrace van het kapitalisme echte oplossingen van wereldproblemen in de weg staat: "In hun diagnose hebben populisten gelijk. Alleen is hun medicijn volledig verkeerd". Om het artikel te lezen moet u wel een (gratis) account hebben.

De onafhankelijk rechters

De Telegraaf spreekt met Ewa Maciejewska, een 47-jarige rechter uit de industriestad Łódź over de rechtspraak die steeds verder in het nauw komt. Verder bericht De Telegraaf ook hoe het politiekklimaat als splijtzwam fungeert in families, ook aan de hand van het verhaal van Kurski.

Traditionele gezin inzet van de verkiezingen?

Het conservatieve katholicisme is een van de belangrijke pijlers onder de regeringspartij PiS (zie ook het artikel van Ekke Overbeek in Trouw). PiS voert campagne die zich dit keer richt op "gevaarlijke homorelaties". Want die bedreigen de traditionele Poolse familiewaarden, waarschuwt de PiS-partijleider bij herhaling. "Dat is de inzet van deze verkiezingen. Als we normale relaties willen hebben en niet twee papa's, of twee mama's, dan moeten wij deze verkiezingen winnen", hield PiS-leider Jaroslaw Kaczynski zijn achterban onlangs voor.

Lees verder bij Nieuwsuur.