Vorige week ontstond een politieke rel over uitspraken door Netanyahu en zijn minister van buitenlandse zaken over Katz die beweerden dat de Polen met de nazi's samenwerkten tijdens de holocaust. Hoewel er, net als in alle andere door nazi's bezetten landen er hulp was van de locale bevolking suggereert deze woordkeus alsof de hele Poolse natie aan de kant van de nazi's stond. Dit stuitte uiteraard op veel kritiek. Onder andere leidde het tot onderstaande opinie stuk van de schrijfster van Pools Joodse komaf, Miriam Guensberg. Dit stuk verscheen op 2 maart in Trouw.
---***---
"Nee Netanyahu, de Polen hebben in Tweede Wereldoorlog niet samengewerkt met de nazi’s"
Haar vader zou zich in zijn graf omdraaien bij het horen van uitspraken van Netanyahu dat Polen tijdens de Holocaust met nazi’s samenwerkten, stelt Miriam Guensberg, lezer te Oosterbeek.
"De feiten hebben de neiging de waarheid voor ons te verbergen”, het zijn woorden van Israëls belangrijkste schrijver, Amos Oz, de onlangs overleden politiek opponent van premier Netanyahu. In deze tijd van Trumpiaanse retoriek worden we met feiten om de oren geslagen die slechts een politiek doel dienen en niet de vaak zo uiterst complexe waarheid. Netanyahu beweerde dat de Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben samengewerkt met de nazi’s. Zijn minister van buitenlandse zaken Katz voegde daaraan toe dat veel Polen collaboreerden met de nazi’s en deelnamen aan de Holocaust.
Tachtig jaar naar dato gaan twee rechtse regimes touwtrekken over de feiten van toen. Waarom? Om racisme en uitsluiting een halt toe te roepen? Om de waarheid te achterhalen en ervoor te zorgen dat die gruwelijke volkerenmoord die de Holocaust was zich niet meer zal herhalen? Of om hun eigen machtsspel te bevredigen?
Max Pam schreef in zijn column in de Volkskrant over het Pools-Israëlisch conflict dat hij als joodse jongen na de Tweede Wereldoorlog weinig van antisemitisme heeft gemerkt. Bij mij als dochter van een Pools-Joodse vader die dienst had genomen bij de eerste Poolse Pantserdivisie om in die hoedanigheid Europa van de nazi’s te bevrijden, lag dat anders. De oorlog was in mijn jeugd volop aanwezig. Als veronachtzaming van én het Poolse verhaal én het Joodse verhaal.
Ik zal toch wat feiten moeten noemen. Dat er met de geallieerden 250.000 Poolse militairen meevochten die België, Frankrijk en Nederland hielpen te bevrijden, is nagenoeg onbekend. Deze bevrijders konden niet terug naar hun eigen vaderland. Dat het Poolse verzetsleger, dat bestond uit 50.000 mannen en vrouwen, bij de tweede Opstand van Warschau niet geholpen mocht worden door Montgomery, stond evenmin in onze geschiedenisboeken. Dat Polen als actieve bondgenoot bij de vredesbesprekingen aan Stalin werd geofferd, wordt ook vaak over het hoofd gezien. Geen volk dat zich zo actief verzet heeft als het Poolse volk en er zo weinig aan erkenning voor heeft teruggekregen.
Hardst getroffen
Waren er overlopers en verraders? Jazeker. Net zoals die er in Nederland, België, Frankrijk en andere landen waren. Is Polen het hardst door de Tweede Wereldoorlog getroffen? Ook dat is een feit. Bijna 20 procent van de bevolking heeft het leven verloren in deze oorlog, drie miljoen Joden en twee miljoen Polen [zie impact op demografie | red.]. In Nederland zijn er relatief meer Joden vermoord en is er veel minder verzet gepleegd, om maar iets te noemen. Om logistieke redenen stonden de vernietigingskampen op Poolse bodem, daar woonden immers de meeste Joden, het maakte het vernietigen voor de nazi’s goedkoper.
Ik voel nog altijd de pijn van mijn vader, die door de Tweede Wereldoorlog zijn Poolse vaderland en zijn Joodse familie is verloren, die gevochten heeft als Pool en zich in zijn graf zou omdraaien als hij te horen zou krijgen dat de Polen samengewerkt zouden hebben met de nazi’s.
Dat de geschiedenis precies onderzocht moet worden in dienst van ‘Het Grote Voorkómen’, acht ik noodzakelijk. Het is waar: in het communistisch geworden Polen werden Joden gediscrimineerd en er vonden ook na de Tweede Wereldoorlog moordpartijen plaats. Mede daarom heeft mijn vader nooit kunnen terugkeren naar zijn vaderland.
Ook in het vooroorlogse Polen werden Joden gediscrimineerd, maar dat legitimeert de uitspraak van premier Netanyahu dat de Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog zouden hebben samengewerkt met de nazi’s niet. Die uitspraak heeft meer met zijn eigen politieke machtsspel te maken dan met een waarheid zoals schrijver Amos Oz die beoogde.
---***---
Over de schrijfster
Miriam Guensberg is schrijfster en woont in Oosterbeek. Haar vader was een van de Polen die met Maczek meevocht voor de bevrijding van Nederland. Het thema van de Poolse veteranen is vaak aanwezig in het werk van Guensberg. Ook in haar recent verschenen boek Vrachtbrief.
De foto bij dit bericht toont Amos Oz (bron Wikimedia Commons)
