Drie voormalige presidenten van Polen hebben samen een brief geschreven en afgedrukt in het Poolse dagblad Gazeta Wyborcza. Zowel NOS als VRT halen deze ingezonden brief aan. Hoewel we overwegend niet ingaan op de actuele politiek willen we in dit geval graag een aanvulling geven op de informatie van de NOS en VRT omdat die in onze optiek relevant is.
Waarom deze brief?
De NOS vat goed samen waarom deze brief is geschreven:
Drie Poolse oud-presidenten en andere politici beschuldigen de huidige regering ervan dat ze de democratie om zeep helpt en het aanzien van Polen in het buitenland schade toebrengt.
Ook roepen ze parlementariërs en andere politici op wetgeving van de nieuwe conservatieve regering te negeren.
Het conflict gaat onder meer over de verandering van regels voor de benoeming van nieuwe leden voor het Constitutionele Hof. De huidige rechtse regering heeft die regels veranderd, zodat zij meer invloed op de uitspraken van het hof krijgt.
Het hof heeft die veranderingen afgekeurd, omdat ze in strijd zijn met de grondwet, maar de regering legt die kritiek naast zich neer.
Polen wordt sinds de verkiezingen van vorig jaar geregeerd door de nationalistische conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid. Die haalde absolute meerderheid en levert ook de president.
De NOS noemt alleen Lech Wałęsa bij naam. De VRT is uitgebreider en noemt ook de andere twee ex-presidenten: Bronisław Komorowski en Aleksander Kwaśniewski. Hoewel misschien minder bekend dan Wałęsa is het benoemen dan deze namen wel degelijk relevant al laat ook VRT het achterwege om dit te duiden: Hierdoor wordt namelijk duidelijk dat het gaat om een politiek breder gedragen initiatief.
De voormalige presidenten
Lech Wałęsa
Als voormalig boegbeeld van de vakbeweging Solidarność die bij de eerste vrije verkiezingen het communisme wegvaagde, is Lech Wałęsa de meest bekende Poolse ex-president. Hij was de eerste gekozen president van 1990 tot en met 1995.
Recent is gepoogd door de huidige regering om hem in diskrediet te brengen door informatie te lekken over samenwerking met het communistische regime. Daarmee kan beargumenteerd worden dat de ingezonden brief een weerwoord is. Door de andere ondertekenaars wordt duidelijk dat het een breder initiatief is.
Bronisław Komorowski
In 2014 bezocht Komorowski Nederland om aanwezig te zijn de herdenking in Driel. Als president heeft hij zich altijd als partijloos gemanifesteerd maar politiek sloot hij aan bij toenmalige premier Tusk van het Burgerplatform, een pro-Europese liberale partij.
Aleksander Kwaśniewski
Direct na de val van het communisme werd de Poolse economie met een schok hervormd door de regering die voor een groot deel gevormd werd door de intelligentsia van het vakverbond. Als een tegen reactie volgde een regering van een nieuwe linkse partij, de SLD, die voor een groot deel gevormd werd op basis van de oude communistische partij. Bij de verkiezingen in 1995 werd Aleksander Kwaśniewski van deze SLD de president. Met een herverkiezing was hij in totaal 10 jaar president tot 2005.
De brief
Wat betogen de ondertekenaars van de brief? Hiervoor quoten wij de VRT:
"...daarin beschuldigen ze de regering ervan de "constitutionele orde te vernietigen" en het werk van het Grondwettelijk Hof "te verlammen". "De verantwoordelijken voor deze inbreuken op de grondwet zullen daar de gevolgen van dragen", waarschuwen ze nog.
Ze verwijten de Poolse ministers ook dat ze met hun "anti-Europese en xenofobe uitspraken en daden" de eenheid van de Europese Unie in het gevaar brengen en op die manier "de belangen van het imperialistische Rusland dienen".
Volgens de briefschrijvers moet de regering beseffen dat de discussies binnen de Unie, de resoluties, de opinies en de richtlijnen geen inmenging zijn in de binnenlandse aangelegenheden van Polen, maar net het bewijs zijn van een gerechtvaardigde bezorgdheid over de situatie in Polen en de rechten van de Poolse burgers.
Ze spreken tot slot hun steun uit voor de "waardige en verantwoordelijke" rechters van het Grondwettelijk Hof."
De andere ondertekenaars
Naast de reeds genoemde presidenten is de brief nog ondertekend door een aantal andere politici:
- Włodzimierz Cimoszewicz, premier 1996-1997, en minister van buitenlandse zaken 2001-2005
- Andrzej Olechowski, minister buitenlandse zaken 1993-1995
- Radosław Sikorski, minister buitenlandse zaken 2007-2014
Verder nog enkele (voormalige) kopstukken van Solidarnośc:
- Ryszard Bugaj
- Władysław Frasyniuk
- Bogdan Lis
- Jerzy Stępień
Deze laatste was in 2006-2008 voorzitter van het Constitutionele Hof, het hof waarvan de huidige regering de macht probeert in te perken.
Marc Peirs over de brief
Later op de dag, maandag 25 april was in het radioprogramma 'De wereld vandaag' correspondent Marc Peirs te horen die een toelichting gaf. Klik hier en scrol door naar 16:32 voor zijn bijdrage.
Zie ook ons artikel met twee hoofdstukken uit het boek van Marc Peirs.
1 Response