Polen sluit mijnen in 2049 maar houdt illegale bruinkoolcentrale open
Klimaatontkenners daargelaten zal iedereen onderkennen dat de klimaattransitie een grote uitdaging is. Ieder land kampt daarin zo met de eigen problemen. Nederland moet een alternatief vooraardgas en voor Polen geldt dat ze af moeten van de stook van kolen en de bijbehorende mijnen.
Wat de transitie voor Polen extra lastig maat zijn:
- De grote afhankelijkheid van (bruin)kool voor het opwekken van energie, zo'n 70%;
- De nadrukkelijke wens om niet afhankelijk te zijn van Russische leveringen van (met name) aardgas. Polen ageerde ook nadrukkelijk tegen de aanleg van een gasleiding door de Oostzee;
- De hoeveelheid consumenten die nog stoken met kolen voor de verwarming van huizen;
- De aanwezigheid van verouderde stadsverwarming waardoor veel warmte verloren gaat;
- De aanwezigheid van een mijnbouwsector waarin 120.000 mensen werken.
Daarbij komt dat de vakbonden van de kompels nog altijd veel steun genoten in het Poolse parlement. Toch heeft de regering nu een duidelijke termijn gezet. In 2049 moet de laatste mijn sluiten. Precies voor de EU-deadline van 2050. Waar de regering vaak de confrontatie zoekt met de EU gebeurt dat hier niet. Dit hangt ongetwijfeld samen met de miljarden die de EU vrijmaakt voor de energietransitie die daarmee ook voor Polen beschikbaar komen.
Extra argumenten voor de sluiting van de mijnen
Wat meehelpt is dat het sentiment onder de bevolking meer en meer zich tegen de kolenindustrie keert. Ieder jaar weer wordt Polen geconfronteerd met de grote luchtvervuiling van fijnstof die gepaard gaat met de stook van kolen. Poolse steden staan dan ook met regelmaat in de top van steden met de meeste luchtvervuiling.
Dit leidt tot protesten van burgers en initiatieven van lokale overheden om dit probleem aan te pakken. Ook het gebruik van bruinkool in de centrales ligt daarbij onder vuur zoals bleek uit een reportage van Tom Waes bij zijn tocht door Polen.
Een ander argument is dat de winning van kolen minder rendabel of zelfs verlieslatend is. Investeringen in modernisering en veiligheid zijn daardoor onaantrekkelijk waardoor sluiting ook een eenvoudige bedrijfseconomische afweging is.
Omstreden bruinkoolmijn blijft open tot 2044
Op het drielandenpunt Polen, Duitsland Tsjechië ligt de omstreden Turow-bruinkoolmijn. We schreven al eerder over de milieuproblemen die deze mijn veroorzaakt gelegen in een gekke Poolse uitstulping tussen de beide buurlanden.
Omdat Polen zich bij de besluitvorming over de mijn, annex energiecentrale, niet gehouden heeft aan EU-richtlijnen is de exploitatie illegaal.
Hier geeft de Poolse regering in weerwil van de EU PGE toestemming gegeven om de mijn open te houden tot 2044. Wel gaf PGE (een staatbedrijf) aan klimaatneutraal te worden tegen 2050. Dit lijkt echter een financiële afweging omdat kolenexploitatie onrendabel is en de Poolse belastingbetaler naast de last van de luchtvervuiling ook de financiële verliezen draagt via de belastinggelden.
Al in 2008 discussie
Recent kregen wij een aantal edities van het tijdschrift Ablak. Een uitgave van de UvA met artikelen over Midden en Oost Europa. Daarin stond ook een artikel van Thijs Papôt (toenmalige correspondent in Polen en een van de auteurs van het boek 'Nog is Polen niet verloren' (2014)) over de kolenindustrie en mijnen. Hieronder de scan van het artikel uit 2008.
Afbeelding via https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Turow_Power_Station.jpg
