Zoeken naar mensen die zich niet neerleggen bij grenzen

Pieter Stockmans schrijft op MO.be over de grensregio met Rusland, de activisten Jan en Eliza en de Meiden van Węgorzewo die hier actief zijn. En konikpaarden en het heeft niets te doen met de Oostvaardersplassen. Hier publiceren wij een deel, het hele artikel is te vinden op MO.be.

Pieter schreef eerder over een (buiten) gewone moeder en protesten in het onderwijs.

Ergens onderweg...

Moest je ooit het gekke idee opvatten om de grens tussen Polen en Kaliningrad, een Russische exclave in de Europese Unie, op te zoeken, ga dan eens langs bij Jan en Eliza in het dorpje Węgorzewo.

In een van de meest behoudsgezinde regio’s van Europa vind je, na een vier uur lange treinreis vanuit Warschau en een autorit van een half uur over dorpswegen en aardeweggetjes tot pal aan de Russische grens, een klein plattelandshuisje en boerderij. Helemaal alleen, omringd door niets anders dan uitgestrekte velden en bossen. In dat huisje wonen Jan en Eliza.

Uitgerekend hier vind je posters met activistische slogans, tegen de autoritaire regeringspartij PiS, tegen de almacht van de Katholieke Kerk, met de regenboogvlag van de LGBTI-gemeenschap. Elke week staan ze met de posters op het dorpsplein.

Ze blokkeren het verkeer met tractors. Ze beplakken het lokale kantoor van PiS met protestboodschappen en deinzen niet terug voor rechtszaken die de lokale politie tegen hen aanspant. Ze organiseren lezingen naar aanleiding van Internationale Vrouwendag. Ze hangen schoenen aan hekken rond kerken uit protest tegen de toegedekte pedofilieschandalen in de Poolse Kerk. Bedenk een Pools taboe, en Eliza en Jan zijn er om het te doorbreken.

Jan — zijn grijze baard en ruwe handen verraden heel wat levenservaring, maar ook zijn grote passie — is nochtans een bekend houtkunstenaar van wie de reusachtige kunstwerken honderden kerken en kathedralen in heel Polen sieren. Hij zal je met veel trots zijn atelier tonen, met uitzicht op de broedende ooievaar op de verlichtingspaal. En tientallen foto’s van zijn religieuze kunstwerken.

De trein vanuit Warschau loodst je door de Mazoerische Meervlakte. Centraal in dit uitgestrekte noordoosten van Polen ligt Giżycko, een trekpleister omringd met 2000 grote en kleine meren. Ontelbare rivieren en kanalen verbinden de meren tot een prachtig natuurgebied van 52.000 vierkante kilometer. Zeil- en vissersboten klotsen rustig op zonovergoten, zilverglanzend water.

In 2011 werd het merendistrict, tot grote trots van de Polen, een van de 28 finalisten van de New7Wonders of Nature. Het verkeert in het goede gezelschap van de Amerikaanse Grand Canyon, de Dode Zee, de Kilimanjaro en de Galapagoseilanden. De vele vingervormige meren zijn gesmolten gletsjers uit het pleistoceen, het geologische tijdperk met de laatste ijstijd die tot 11.700 jaar geleden duurde.

Maar een journalist van MO* komt hier niet om zijn geologische passies de vrije loop te laten.

— ‘Ik ben op weg naar de vrouwen van de Nationale Vrouwenstaking in Węgorzewo, dichtbij Giżycko’, zeg ik tegen een vrouw op de trein.
— ‘De Nationale Vrouwenstaking? In Węgorzewo?’

Haar gelaatsuitdrukking houdt het midden tussen ongeloof en afkeer.

— ‘Ja, ze mobiliseerden de inwoners tegen het totaalverbod op abortus, een wetsvoorstel dat in 2016 voorlag in het parlement’, antwoord ik.
— ‘Je komt naar deze uithoek voor een handvol vrouwen?’, lacht ze. ‘Alles wat zij willen, kan al in Polen. Als je een abortus wil, kan je het laten doen. Ik ben pro-life. Elk leven, hoe klein ook, is belangrijk.’

Aan het station van Giżycko laten we ons oppikken door Robert en zijn echtgenote Anna, een van de vier vrouwen die zichzelf de Meiden van Węgorzewo noemen.

- ‘Natuurlijk kan je een abortus laten uitvoeren’, zegt Robert. ‘Als je geld hebt en als je bereid bent iets onwettig te doen. Vanaf wanneer begint leven? Van zodra een zaadje van de man de vrouw binnendringt? Is het zaad van een man heilig of zo, zoals de paus?’

Robert barst in lachen uit. Als hij Węgorzewo binnenrijdt, stopt hij aan een tankstation. Daar zien we een elektronisch reclamebord met de woorden Vrij van fascisme. ‘We betalen de gemeente voor deze advertentieruimte’, zegt Anna. ‘Elke chauffeur die zijn tank vult, leest deze boodschap.’ Je weet meteen dat je met bijzondere mensen te maken hebt.

Hoe bijzonder, wie de Meiden van Węgorzewo zijn en wat dit te maken heeft met Konikpaarden leest u verder op MO.be.

Foto boven dit bericht (c) Xander Stockmans