In Nederland kennen we het concept ‘Vreedzame school’. Mogelijk kent u het van een basisschool in uw directe omgeving. Het concept is in 1999 ontstaan na een bezoek aan de VS waar de initiatiefnemers kennismaakte met Resolving Conflict Creatively Program. Het uitgangspunt is dat kinderen door dialoog en mediatie hun problemen oplossen. Het idee om kinderen daarin op een volwassen manier te benaderen is gebaseerd op het gedachtengoed van kinderarts, boekenschrijven en pedagoog Janusz Korczak.
Janusz Korczak de pedagoog
Janusz Korczak (1878 – 1942), pseudoniem van Henryk Goldszmit, is een Pools-Joodse kinderarts en schrijver. Kort voor de eerste wereldoorlog wordt hij directeur van een joods weeshuis in Warschau. In de eerste wereldoorlog en in de Pools-Russische oorlog diende hij als legerarts. Daarna keerde hij terug naar zijn weeshuis, Dom Sierot. Hij wordt herinnert voor zijn werk in dit weeshuis. De kinderen hadden daar een eigen parlement en gerechtshof. Ook publiceerden de kinderen een eigen krant als wekelijkse bijlage van een Pools-Joods dagblad. Door het aangaan van dialoog, kinderen ‘empoweren’, hun vaardigheden te leren benutten en waarden bijbrengen wilde hij hun ontwikkeling als onafhankelijk mens te stimuleren. Voor deze werkwijze, als pleitbezorger voor de rechten van het kind, wordt hij nog steeds herinnert.
Daarmee is hij tot op de dag van vandaag een inspiratie voor pedagogen. In Nederland is de Janusz Korczak Stichting actief. Zijn vertaalde werk en boeken over zijn werk zijn nog steeds verkrijgbaar via bijvoorbeeld bol.com en managementboek.
Janusz Korczak in Yad Vsahem
Daarnaast wordt hij ook herinnert voor een hele specifieke daad. Als de Tweede Wereldoorlog begint is Korczak te oud om opnieuw als legerarts te dienen. Hij blijft bij zijn kinderen. Als de nazi’s zijn weeshuis naar het getto verplaatsen gaat hij bij het weeshuis inwonen. Herhaaldelijk krijgt hij aangeboden om uit het getto te ontsnappen. Dit weigert hij want hij wil bij zijn kinderen blijven. In augustus 1942 komen de Duitsers de kinderen en de staf van het weeshuis afvoeren naar vernietigingskamp Treblinka. Korczak had kunnen achterblijven. In plaats daarvan begeleid hij de kinderen, alsof ze op een uitstapje gaan, naar de trein en reist hij, samen met zijn stafelden, met ze mee. Ze worden vermoord in de gaskamers van Treblinka.
Ook hiervoor wordt hij herinnert. Zo staat in Yad Vashem een standbeeld en maakte de organisatie onderstaande YouTube video over hem. In 1990 verscheen een zwart-wit film van de regisseur Andzrej Wajda en Agnieszka Holland als scenarioschrijver.
De Vreedzame school naar Polen
In Polen loopt nu een programma van de Krzyżowa Stichting voor Wederzijds Begrip in Europa, in samenwerking met onder andere de Anne Frank Stichting en de Janusz Korczak Stichting en de Poolse Janusz Korczak Vereniging, om het programma van de Vreedzame School in Polen uit te rollen. De Krzyżowa Stichting ontstond in de laatste jaren van de koude oorlog en is gevestigd in Krzyżowa, Kreisau in het Duits, in Silezië en richtte zich in eerste instantie op de verzoening tussen Polen en Duitsland.
Een oproep
Voor de promotie van het concept ‘Vreedzame School’ zijn we benaderd door Edward Skubisz. Zoon van een van de Poolse bevrijders van Nederland. Hij groeide op in Nederland waar zijn vader bleef zoals zo velen van onze bevrijders die niet terug konden in de jaren direct na de oorlog. Pas op latere leeftijd ging Edward zich verdiepen in zijn ‘Poolse roots’ en inmiddels woont hij weer in Polen en is actief betrokken bij het werk van de stichting.
Hij is op zoek naar leerkrachten, ouders en kinderen die ervaring hebben met het concept van de Vreedzame school en die Pools spreken, en die hierover kunnen en willen vertellen. Zo kan de organisatie teksten en filmpjes maken om het concept te promoten en zo het gedachtengoed van Korczak via deze omweg hernieuwd terug te brengen in het Poolse onderwijs.
Bent u, of kent u, iemand die hieraan een bijdrage kan leveren? Neem dan contact met ons op via het contactformulier op onze site en we koppelen u aan de organisatie.
Voor aanvullende informatie open in PDF de flyer in het Engels of in het Pools.
Afbeelding boven bericht: Standbeeld in Yad Vashem, Daniel Case, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
