Waarom vernederde Groot Brittannië Poolse piloten?

"Why did we humiliate the Polish aces after their Battle of Britain heroics? How an ungrateful nation wanted to deport the men our women fell for and Hitler feared"

Met bovenstaande titel opent de Britse krant Dailymail een groot artikel over de Poolse piloten die een cruciale rol speelde tijdens de 'Battle of Britain' in 1940 en de jaren erna waarbij ze de link zelfs doortrekken naar de situatie van vandaag de dag.

Met ervaring aan de kant

Als eerste schets het artikel hoe de uit Polen gevluchte piloten in Groot Brittannië in eerste instantie buiten de gevechten worden gehouden om te trainen. Dit terwijl veel van hen al gevechtservaring hadden uit september 1939 toen de Duitsers Polen binnen vielen met een overmacht. Uiteraard zeer tot de frustratie van de Polen die niets liever wilden dan het gevecht aan gaan.

Ongeloof over de prestaties

De sepsis van de Britse leiding keert zich in het voordeel van de Polen als besloten wordt om de Polen bij elkaar te zetten in 'Poolse eenheden'. Hiermee werd ook de weg geplaveid voor eenheden van andere landen zoals Tsjechen maar ook Belgen en Nederlanders.

Poolse Spitfire (via Dailymail)

Op het moment dat de Polen daadwerkelijk deelnemen aan de gevechten vanaf eind augustus 1940 is er in eerste instantie ongeloof over de prestaties. Zo halen de Polen, in verhouding tot eigen verliezen, meer dan het twee keer zoveel Duitsers neer dan de Britten.

Daarmee is hun bijdrage aan de 'Slag om Engeland' cruciaal. Had Winston Churchill zijn beroemde uitspraak van 21 augustus 1944"Never in the field of human conflict was so much owed by so many to so few" een maand later gedaan dan hadden de Polen een substantieel deel van 'the Few' uitgemaakt en had Churchill ook niet meer alleen kunnen spreken van "the British airmen".

Wat verklaarde het succes van de Poolse Piloten?

In 'The Forgotten Few', het boek van de historicus Adam Zamoyski, is de verklaring ‘superior tactics and better team work — the last thing the RAF top brass had expected of them’.

Maar er is meer:

• Uiteraard hadden ze al ervaring van de gevechten in Polen;
• Hun gemiddelde leeftijd lag met 24 jaar hoger dan de gemiddelde leeftijd van 20 bij de Britten;
• Ze hadden meer ervaring op ook primitievere vliegtuigen waardoor ze beter niet alleen beter konden vliegen maar de kwaliteiten van de Hurricane jachtvliegtuigen beter wisten te benutten;
• Ze waren extreem alert, volgens luchtvaart experts. In plaats van blind te vertrouwen op instrumenten en radio, zoals de Britten, letten zij veel meer op hun omgeving en reageerden ze instinctief. Daarmee waren ze sneller in het reageren;
• Verder wachtten ze tot het laatste moment met het openen van het vuur, vaak dichterbij de 150 'yards' die de Britten als richtlijn hanteerden. Hiermee waren ze veel agressiever waarmee ze niet alleen effectief waren in het neerschieten van tegenstanders maar ze ook uit elkaar dreven. Losse tegenstanders waren een makkelijkere prooi dan vliegtuigen in een formatie.

Ace Jan Zumbach (links) van het Poolse 303 Squadron voor zijn Spitfire met de karakteristieke Donald Duck cartoon

Een uniek gevaar voor de helden

Hoewel de Poolse piloten een grotere overlevingskans hadden in de lucht, liepen ze juist op de grond een groter gevaar. Als ze uit hun vliegtuig moesten springen en met de parachute in Engeland aan de grond kwamen liepen ze het gevaar aangezien te worden voor Duitsers. Bedreiging met geweren en hooivorken waren geen uitzondering. Als eenmaal duidelijk was dat ze Pools waren werden ze verder als helden behandeld.

De Polen vochten samen met de Britten in september en oktober tot de verliezen voor de Luftwaffe te groot werden. De Duitsers switchen van een campagne gericht op overwicht in de lucht naar meer nachtbombardementen op steden gericht op het knakken van de moraal. Hiermee was de dreiging van een op hande zijnde Duitse invasie geweken. De 'Salg om Engeland' was voorbij.

Met 5% van de piloten, claimde de Polen zo'n 200 of 7,5% van de neergehaalde vliegtuigen van de Luftwaffe. Ook daarna bleven ze vechten voor de vrijheid en in de hele oorlog vlogen ze zo'n 100.000 missies, waarbij er 2000 sneuvelden en 1500 gewond raakte. Tientallen van deze gesneuvelden zijn ook in Nederland begraven.

De kentering van het sentiment

Voor de schets van de kentering van het sentiment halen we hier de tekst aan uit het artikel van de Dailymail omdat deze woorden, opgeschreven door een Britse krant beter rechtdoen aan de reflectie van deze krant op deze historische misstap. En zie ook de reflectie op de ontwikkelingen in Groot Brittannië ten aanzien van de Poolse gemeenschap vandaag de dag.

And then came an awful stab in the back.

In 1945, as the war moved to its end, Britain had to accept the Red Army taking over the liberated Poland and becoming part of the Stalin’s communist bloc, swapping one dictatorship for another.

Poles who had fought bravely in the hope of one day returning to their homeland found themselves on the wrong side of history.

They were devastated, not least when the incoming Labour government, for fear of upsetting Stalin, banned Polish units from the official victory parade of Allied servicemen through the streets of London — the city they had fought to defend.

One forlorn pilot stood in the crowd on the pavement, weeping.

The historian Zamoyski writes that the end of the war ‘made a nonsense of the fine words and illusions conjured up to help win it and filled those who fought it with mixed feelings.

‘From being indispensable, they were suddenly redundant. The risk they took and the sacrifices they made were never fully understood, let alone appreciated.’

Worse still, where the Poles had once been heroes, they now became pariahs.

The British public — eager to support the post-war peace settlement in Europe and not yet aware of the horrors Stalinism really entailed — turned against the thousands who chose to stay rather than go home to live under communist rule.

Labour MPs whinged about the cost of resettling them here in Britain. Trades unions, notably the miners and the agricultural workers, ganged up on them for taking ‘British’ jobs, even though there was a shortage of labour. ‘Poles go home’ and ‘England for the English’ were daubed on walls near Polish Air Force bases. More than half of those asked in an opinion poll said they wanted the Poles deported.

If those sentiments are being repeated here in Britain in 2016 — with an estimated 850,000 Poles living here — that is as reprehensible now as it was then.

The sort of memorial suggested by Lords Ashcroft and Tebbit could be a reminder that though Britain has voted to exit from the stifling bureaucratic bog that is the European Union, that does not mean turning our backs on friends who stood by us in what was not just our finest hour, but theirs, too

Een nieuw monument

Aanleiding voor deze historische beschouwing van de krant is het initiatief om in Londen een nieuw monument op te richten voor de bijdrage van de Poolse piloten. Dit moet recht doen de rol van Polen in de Tweede Wereldoorlog.

Huidig moment bij RAF-basis Northolt, let op de verwijzing naar hun inzet boven Nederland

Het nieuwe monument moet komen in Hydepark.