In het jaar van zijn 130ste geboortedag, wordt op vrijdag 16 september in Terneuzen een standbeeld onthuld van Generaal Maczek. Het eerste standbeeld van de generaal in Nederland. De onthulling is om 12.00 uur bij De Griete aan de oever van de Westerschelde in Terneuzen. Daarmee krijgt Zeeuws-Vlaanderen een mooi eerbetoon aan de generaal die als commandant met zijn manschappen van de 1ste Poolse Pantserdivisie, in september 1944 de regio bevrijdde.
De onthulling van het standbeeld
Het standbeeld wordt onthuld door Andrew Maczek, zoon van de generaal; Karolina Skillen-Maczek, kleindochter van de generaal; Erik van Merrienboer, burgemeester van Terneuzen; en Piotr Samerek, chargé d ’affaires a.i. van de Poolse Ambassade in het Koninkrijk der Nederlanden. Aan de plechtigheid wordt ook deelgenomen door vertegenwoordigers van de Nederlandse en de Poolse overheden en legerleidingen, onder wie minister Jan Józef Kasprzyk, hoofd van het Poolse Bureau voor Oorlogsveteranen en Slachtoffers van Onderdrukking,.
Poolse bijdrage Slag om de Schelde
De datum voor 16 september grijpt terug naar 1944, de dag waarop eenheden van de 1ste Poolse Pantserdivisie de strijd aanbonden om oostelijk Zeeuws-Vlaanderen (Terneuzen, Axel, Hulst, Koewacht) te bevrijden en daarmee de vrije toegang tot de Westerschelde veilig te stellen. De strijd van de Poolse soldaten op 16-20 september 1944 was een cruciaal onderdeel van de Slag om de Schelde en leidde ertoe dat de haven van Antwerpen, die van grote strategische betekenis was, toegankelijk werd gemaakt voor de geallieerde strijdkrachten.
Het standbeeld
Het standbeeld is gemaakt door Barbara en Marek Moderau, twee voortreffelijke Poolse kunstenaars die inmiddels een reeks monumenten op hun naam hebben staan waarmee de herinnering aan belangrijke gebeurtenissen uit de Poolse geschiedenis ten tijde van de Tweede Wereldoorlog wordt geëerd. Het is gefinancierd op instigatie en uit de middelen van de Poolse Senaat, het Kabinet van de Voorzitter van de Ministerraad, de gemeente Terneuzen, de Stichting Hulp aan Polen in het Oosten en de Poolse Ambassade in Den Haag.
Over de generaal
Generaal Stanisław Maczek werd op 31 maart 1892 geboren in de plaats Szczerzec bij Lwów, het tegenwoordige Lviv. Hij deed eindexamen in Drohobycz en studeerde vervolgens filosofie in Lwów. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd hij door het Oostenrijks-Hongaarse leger ingelijfd. In november 1918 meldde hij zich aan voor het Poolse leger dat werd gevormd en daarin is hij tot 1945 blijven dienen.
In de herfst van 1938 werd hij commandant van de 10de Cavaleriebrigade, de eerste gemotoriseerde eenheid binnen het Poolse leger. Na de strijd in september 1939 stak Stanisław Maczek, destijds kolonel, met zijn manschappen de Hongaarse grens over. Vervolgens trokken ze door naar Frankrijk, alwaar hij uit erkenning voor zijn verdiensten tot generaal werd bevorderd.
In juni 1940 leidde hij de 10de Pantsercavaleriebrigade tijdens de Franse campagne. Na afloop van die strijd wist hij naar Groot-Brittannië te ontkomen, waar hij zijn oude eenheid opnieuw opbouwde. In februari 1942 werd deze hernoemd tot de 1ste Poolse Pantserdivisie. Die divisie nam vanaf augustus 1944 deel aan de strijd in Normandië en maakte geschiedenis in de Slag bij Falaise, om vervolgens o.a. Abbeville en St. Omer in Frankrijk en Ieper, Roeselare, Tielt en Gent te bevrijden.
Op 1 september stak de 1ste Poolse Pantserdivisie de Nederlandse grens over en bevrijdde achtereenvolgens o.a. Axel, Hulst, Baarle-Nassau, Breda, Oosterhout, Moerdijk en Emmen. De divisie eindigde haar zegetocht met de verovering van de Duitse basis in Wilhelmshaven. Toen de oorlog voorbij was, keerde generaal Stanisław Maczek niet terug naar Polen. Hij woonde in Edinburgh, waar hij in 1994 overleed. Hij ligt begraven op het Poolse militaire ereveld in Breda.
