Herdenking gevallen Polen in Axel op 15 september
Op donderdag 15 september wordt in Zeeuws-Vlaanderen de Poolse bijdrage aan de bevrijding herdacht. Begin september trokken de Poolse troepen onder leiding van generaal Maczek Nederland binnen in Zeeuws-Vlaanderen. Doel was het bezetten van de zuidoever van de Schelde zodat uiteindelijk de Geallieerden onbedreigd de haven van Antwerpen konden gebruiken. In midden september verschoof de aandacht aan het front echter naar het oosten waar de grondtroepen de corridor moesten openen naar Arnhem als onderdeel van operatie Market-Garden.
De strijd in 1944
Tegelijk met deze aanval op Arnhem leverden de Polen strijd in Zeeuws-Vlaanderen. In drie dagen tijd, 16, 17 en 18 september sneuvelde 25 man van de 1ste Poolse Pantserdivisie. De meesten op 17 september bij gevechten rond het Zijkanaal naar Hulst. De plaats van hun veldgraf wordt tegenwoordig gesierd door het monument 'Het Poolse Kruis'. Vlakbij ligt het museum Gdynia met een uitgebreide collectie als eerbetoon aan de Poolse bevrijders. De naam verwijst naar de tijdelijk brug die de Polen daar aanlegden over het kanaal. Zij gaven alle bruggen een naam van een Poolse stad en zetten wegwijzers op met de afstand naar Poolse steden.
De meeste Polen die deze dagen sneuvelden kregen eerst een veldgraf en werden later bijeengebracht op de begraafplaats in Axel. Korporaal Gąsiorowski vond zijn laatste rustplaats in Koewacht en korporaal Bucholz en soldaat Hrynkiewicz liggen nog op de Rooms katholieke begraafplaats in Zuiddorpe. De kruizen van hun veldgraven zijn nog te vinden in het museum Gdynia.
De herdenking op 15 september in Axel
Hoewel weinig bekend buiten de regio, wordt door de lokale bevolking ieder jaar stil gestaan bij de Poolse bevrijders en de gesneuvelden. Het programma op donderdag begin bij het Poolse kruis. Daar verzamelen belangstellende zich vanaf 13.00. De plechtigheid is van 13.30 tot 14.00 uur. Daarna is er in het museum koffie met cake. Rond 15.30 is het vertrek naar de begraafplaats waar van 16.00 tot 16.30 uur een plechtigheid plaatsvindt. De deelnemers keren daarna terug naar het museum waar er nog een maaltijd word genuttigd.
Familie van Maczek aanwezig
De herdenking (bij het Poolse kruis en op de begraafplaats) zullen Andrzej Maczek (de zoon van generaal) en Karolina Skillen-Maczek (de kleindochter) bijwonen.
De volgende dag wordt in Terneuzen een standbeeld onthuld van generaal Maczek, de bevelhebber van de Poolse Pantserdivisie. Ook hier is de familie van Maczek aanwezig.
