Framing: ‘ Poolse vernietigingskampen’

Radio 1 bestede vandaag aandacht aan de nieuwe Poolse wet die het spreken over 'Poolse vernietigingskampen' strafbaar maakt. Lees hier over de achtergrond en luister het interview terug via deze link

Frame 'Poolse vernietigingskampen'

Er bestaat geen twijfel over dat de bedenkers van de Holocaust, oprichters een uitvoerders van de kampen de nazi's waren die in Duitsland aan de macht waren. Dat naast bijvoorbeeld Buchenwald bij Weimar of Dachau bij München een deel van deze kampen zich op Pools grondgebied bevond, had voor de nazi's voornamelijk een logistieke reden: Het merendeel van de Europese Joden leefde al in het Midden- en Oost-Europa, zoals in delen van Polen die na de Duitse aanval op dit land in september 1939 onder nazibestuur vielen.

De term 'Poolse vernietigingskampen' is dan ook alleen correct wanneer hij als verwijzing wordt gebruikt naar deze geografische locatie en in geval van kampen zoals Auschwitz, Sobibor, Treblinka of Majdanek.

Frame is geen uitzondering

In 2014 berichtten we over het dagblad Trouw die de term 'Poolse vernietigingskampen' gebruikte en daarmee bedoelde: 'Een nazi vernietigingskamp op Pools grondgebied' ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.

Een bekende 'verspreking' ten aanzien van dit punt was die van president Obama toen hij sprak van 'Polish Deathcamps'.

Poolse regering maakt bewust gebruik van de term strafbaar

De Poolse regering heeft nu een wet gemaakt die het gebruik van de term 'Poolse vernietigingskampen' strafbaar maakt. Zoals Stefan van der Poel, docent aan de Rijksuniversiteit Groningen, in het gesprek al aangeeft dient deze wet niet om iemand als president Obama op te sluiten. Het gaat de regering om de bewustwording dat deze aanduiding zonder een bredere context en het juiste historische besef een verkeerde beeldvorming oproept. Deze is voor de Polen extra pijnlijk omdat ook veel Poolse (politieke) gevangenen zijn omgekomen in de genoemde kampen.

Interessant is het punt van Stefan van der Poel dat juist door het strafbaar maken van de uitspraak, het vergrootglas mogelijk extra wordt gelegd op het feit dat in Polen naast veel verzet tegen de nazibezetting ook sprake was van antisemitisme met als bekendste uitwas de pogrom van Jedwabne in 1941. Daarmee zou deze wetgeving - door velen beschouwd als symboolpolitiek van de huidige Recht en Rechtvaardigheidsregering - een tegengesteld effect hebben voor Polen.

In 2001 was in Polen een breed maatschappelijk debat naar aanleiding van het verschijnen van het boek "Neighbors" (als ' Buren'  verschenen in een Nederlandse vertaling) van de geschiedkundige Jan T. Gross (te krijgen op Amazon). Dit debat leidde tot een officieel excuus door de toenmalige Poolse president Aleksander Kwaśniewski.

Hoe dan ook, het is beter om te spreken over nazivernietigingskampen.

De Poolse overheid maakte in 2017 onderstaande video om aan te geven welke woordkeus volgens hen de juiste is.