Dit jaar herdenken we 70 jaar bevrijding van Nederland. Op onze site hebben we afgelopen najaar uitgebreid stil gestaan bij de rol van de Poolse bevrijders bij de Slag om Arnhem, de ‘Polen van Driel’. De rol van de Polen bij de bevrijding van Breda en West-Brabant konden we daardoor niet voldoende eer aan doen. Iets wat we zeker goed gaan maken.
Wat voor veel mensen onbekend is, is dat dezelfde Polen die Breda bevrijden onder aanvoering van Generaal Maczek, op 7 april met de Canadezen oprukken om Noord-Oost Nederland en Noord-West Duitsland in te trekken.
Via Coevorden naar Emmen
De Canadezen bevrijden Coevorden op 6 april. In hun kielzog volgen de Polen op de middag van 7 april (bron www.coevorden.nl). Waar de Canadezen vanuit Coevorden naar het zuidwesten optrekken buigen de Polen daarvandaan naar het noorden voor de bevrijding van Drenthe.
Op onderstaande video op YouTube met door Coevorden oprukkende Geallieerden staan hoogstwaarschijnlijk ook Poolse troepen. Op de tanks zijn geen onderscheidingstekens te herkennen.
Op de voor en achterkant zijn voor extra bescherming schakels van rupsbanden gelast. Vermoedelijk zitten die over de tekens heen. Op 4 minuten in het filmpje is een pantservoertuig te zien (zie ook onderstaande foto) waarop naast het cijfer 54 de badge van de Eerste Poolse Pantserdivisie is te herkennen.
Still uit video met Pools pantservoertuig
Emmen – 10 April
Onderstaande tekst in cursief hebben we overgenomen van de site Historisch Emmen.
Op dinsdag 10 april 1945 werd Emmen vanuit Coevorden door de Polen bevrijd. De divisie Polen, die op 7 april 1945 vanuit Breda waren vertrokken, moesten een versterking vormen voor de Canadezen die reeds tot Coevorden waren doorgedrongen.
De Poolse divisie was samengesteld uit Polen die op allerlei manieren in Engeland waren terecht gekomen en bestond uit een pantserbrigade, een artilleriebrigade en een brigade gemotoriseerde infanterie met een ondersteuningseenheid en een commando eenheid.
Met 400 voertuigen, 450 kannonen en 400 tanks was het een geduchte eenheid. De Canadezen trokken richting Zuidwest Drenthe terwijl de Polen noordwaarts gingen.
Majoor Wasilewski wist al na een korte maar hevige strijd de Oosterhesselse brug nabij Wachtum te veroveren.
Het hoofdkwartier van de staf arriveerde op 10 april 1945 bij Dalen, en gaf majoor Wasilewski opdracht naar Emmen door te stoten. Wasilewski splitste het eskadron in tweeën. Om drie uur 's middags trok één helft via Zweeloo en Noord Sleen, de andere helft via Holsloot en Erm.
De Duitsers hadden zich o.a. ingegraven nabij de trambrug over het Oranjekanaal. Ze lieten de Polen zeer dicht naderen en openden pas het vuur toen die op 100 meter afstand waren gekomen. Die waren daardoor wel verrast maar de Cromwell tanks bleven de Duitse stellingen bestoken die door hun vuren de plaats van hun stellingen prijs hadden gegeven.
Onderwijl reden de carriers op het kanaal af en probeerden de Poolse manschappen de overkant van het kanaal te bereiken. Toen dat gelukt was stopten de Poolse kannonen met bulderen en konden de Polen de Duitse linies betreden.
Het gevecht bij Noordbarge had ruim een uur geduurd, waarbij 17 boerderijen en schuren in brand waren geschoten of verwoest maar had tot gevolg dat om 5 uur de plaatselijke bevolking was bevrijd.
Behalve in Noordbarge werd er ook gevochten bij Zuidbarge en Westenesch waarbij ook de nodige huizen en schuren werden verwoest. Ook het station van de N.O.L.S. in Zuidbarge werd verwoest.
Om 7 uur vluchtten, volgens ooggetuigen, de laatste Duitsers richting Weerdinge en het was rond half acht als de Wilhelminastraat en de Hoofdstraat veel zingende en juichende mensen zijn. Diezelfde dag wordt ook Schoonoord nog bevrijd en een dag later volgen Weerdinge en Odoorn.
Op onderstaande foto is een Poolse Cromwell tank te zien die op 10 april door Rijssen trekt langs het 'Bonds Hotel'.
Oberlangen en Ter Apel
Een deel van de Poolse troepen bevrijden, net over de grens op Duits grondgebied een gevangenenkamp in Oberlangen. Tot hun verrassing zijn de gevangen Poolse vrouwen gevangengenomen na de opstand van Warschau.
Onderstaande video toont beelden van de Poolse bevrijders in Ter Apel waarop ook deze vrouwen te zien zijn.
Een Sherman Firefly tank van de 1e Poolse Tankdivisie rolt door de straten van Emmen op 11 april:
Een Poolse tank in Veendam op 13 april:
Na de capitulatie
Op de dag van de capitulatie van de Duitse troepen in het westen, op 5 mei, zijn het de Polen die de overgave in ontvangst nemen op de belangrijke Duitse marinehaven Wilhelmshafen.
De Polen blijven nog enige tijd als onderdeel van de Geallieerde bezettingsmacht voor ze medio 1947 terugkeren naar Groot Brittannië. Net als de para’s die in Driel vochten, konden ze moeilijk terugkeren naar hun eigen vaderland, Polen.
Generaal Maczek woonde tot aan zijn dood in 1994 in Engeland en is begraven, op zijn verzoek, bij zijn manschappen op de militaire begraafplaats in Breda.
Een oproep
De NOS zoekt verhalen van de bevrijding. Zie de site. Daar sluiten wij ons graag bij aan en dan natuurlijk voor verhalen over de Poolse bevrijders van ons land. Heeft u een verhaal dat u met ons, en de lezers van onze site wil delen? Neem contact met ons op. Doe dit via onze contactpagina of stuur ons een email op email@poleninbeeld.nl.
Drentse burgers poseren samen met hun Poolse bevrijders van het 10e Verkenningsregiment van de 1e Poolse Tankdivisie.
Nog meer zien?
Wil je meer weten over de divisie? Bekijk dan deze aflevering van Andere Tijden.
Meer over de bevrijding van Drenthe is te lezen op een themasite van RTV Drenthe.
Op onze site kan je een film vinden hoe Polen trainden in Schotland eerder in de oorlog.
Of bekijk deze documentaire over een van de veteranen van de divisie.
