Vorig jaar verscheen op 23 september, rond de 70ste herdenking van de bevrijding van zuid Nederland een opiniestuk in het Nederlands Dagblad. Dit stuk, geschreven door Jaap Burger, mogen we van de auteur integraal overnemen op onze site. Het draagt de titel "De Assepoester van de bevrijding" en verhaalt van het belang van de bevrijding van Axel en in het kielzog daarvan de bevrijding van Zeeuws Vlaanderen. Voor de online leesbaarheid hebben we alleen een paar kopjes ingevoegd.
De herinnering in Axel
De heer Jaap Burger is emeritus predikant van de Gereformeerde kerk in Axel. Hij heeft zelf ervaren hoe in Axel de bevrijding door de Polen wordt beleefd, niet alleen in een jubileumjaar maar ieder jaar weer. Een tastbare herinnering aan de inzet van de 1ste Poolse Pantserdivisie is het museum 'Oorlogsmuseum Gdynia'. De naam van dit museum is afgeleid van de naam die de Polen aan de brug gaven die ze vlak bij het museum aanlegden. De brug werd vernoemd naar de Poolse stad aan de Oostzee.
Het opiniestuk - De Assepoester van de bevrijding
Er is dezer dagen – terecht – veel aandacht voor de militaire operatie Market Garden, 70 jaar geleden. The battle of Arnhem. Een brug te ver. Opmerkelijk is alleen dat een onderdeel van die militaire operatie in 1944 bijna volledig is vergeten. Want in dezelfde tijd dat de Engelsen landden op de Ginkelse heide bij Ede vielen de Polen en de Canadezen Zeeuws-Vlaanderen aan, met als doel de monding van de Schelde vrij te krijgen en zo de toegang naar de haven van Antwerpen mogelijk te maken.
Doorbraak bij Axel
In West Zeeuws-Vlaanderen bleek dat een harde noot om te kraken. Ook na het bombardement van Breskens op 11 september 1944 (een ander huiveringwekkend Nine Eleven!), kwamen de Canadezen er niet door. Maar in Oost Zeeuws-Vlaanderen lukte het de Polen wel! Op 19 september forceerden ze – na hevige gevechten – in dichte mist een doorbraak ten oosten van Axel, dat diezelfde dag nog werd bevrijd. Korte tijd later stonden de Polen bij Terneuzen aan de Schelde. Terwijl op andere plekken in Nederland bijna alles vast liep was Oost Zeeuws-Vlaanderen bevrijd!
Kleine maar belangrijke overwinning
Deze in het geheel van Tweede Wereldoorlog schijnbaar kleine overwinning bleek achteraf van groot belang. De bevrijding van Oost Zeeuws-Vlaanderen maakte nl. een amfibie-operatie mogelijk over het water van de toen nog niet afgedamde Braakman waardoor de Duitsers in West Zeeuws-Vlaanderen vanuit Biervliet in de rug konden worden aangevallen.
Poolse militair voedt Nederlands meisje (30 oktober 1944, omgeving Tilburg).
Toen brak de Duitse tegenstand in West Zeeuws-Vlaanderen en werd in oktober 1944 de aanval op Walcheren mogelijk, zodat – nadat ook Zuid-Beveland was bevrijd - eind 1944 de Schelde vrij kon worden gemaakt voor scheepvaart op de haven van Antwerpen. Eindelijk waren kleine de nood-havens bij Arromanches in Normandië voor de geallieerden overbodig geworden en kon voldoende militair materieel uit Engeland naar West-Europa gebracht worden.
Antwerpen cruciaal
Achteraf gezien is het een wonder dat het zo gegaan is. Want vlak nadat de haven van Antwerpen open was, brak het Ardennen-offensief los. Was de Schelde in december 1944 nog niet open geweest voor scheepvaart dan was het in de sneeuw van Bastogne voor de Amerikanen in januari 1945 waarschijnlijk helemaal fout gegaan. Concluderend kun je dan ook zeggen: als het in september 1944 niet alleen bij Arnhem maar ook bij Axel mis was gegaan dan hadden de geallieerden in West-Europa de winter van 1944/45 knap in het nauw gezeten.
De Assepoester uit de bevrijdingsgeschiedenis
De slag om Axel wordt wel de Assepoester uit de bevrijdingsgeschiedenis van Nederland genoemd. Reden genoeg om deze Assepoester 70 jaar na dato in het zonnetje te zetten. Overigens: in Axel zelf is dat niet nodig. Daar vieren ze nog altijd op 19 september hun eigen Bevrijdingsdag en zijn de Polen – en de graven van de in Axel rustende Poolse soldaten - ook na 70 jaar nog niet vergeten.
