Donderdag 21 september, Market Garden gaat zijn vijfde dag in. De Britten zitten vast in Oosterbeek, de brug in Arnhem is weer in Duitse handen en de grondtroepen zijn pas bij Nijmegen.
De situatie in Oosterbeek
Na een nacht slapen in een boekenkast in Hartenstein beschrijft Marek Święcicki hoe generaal Urquhart de situatie uiteenzet. Op de vraag wanneer de Poolse brigade verwacht kan worden antwoordt de generaal: “Ik zal blij zijn hen te zien.”
Voor de derde keer gaat Święcicki samen met kapitein Zwolański en luitenant Pronobis naar de Rijnoever al wordt de trip wel steeds lastiger. Niet alleen door de voortdurende beschietingen, maar ook door de Duitse sluipschutters.
De Duitsers slagen erin om na hevige gevechten de hoogte van de Westerbouwing in te nemen en ondanks verwoede pogingen slagen de Britten er niet in om het gebied terug te veroveren. De Duitsers hebben nu een vrij schootsveld over de Rijn en de uiterwaarden ter hoogte van het Drielse veer. Bovendien is de perimeter nu zo smal geworden dat het risico bestaat dat de Britten in zijn geheel van de Rijn worden afgesneden.
In Groot Brittannië
In de vroege ochtend heeft Sosabowski contact met het Britse hoofdkwartier. Zijn vertrek is vastgesteld op 12:00 uur. Natuurlijk is hij blij met het goede nieuws dat XXX-corps Nijmegen heeft bereikt. Hij spreekt wel zijn zorg uit dat de Polen terecht kunnen komen tussen terugtrekkende Duitsers. De Britten geven aan dat het geen probleem zal zijn omdat ze snel met het Veer over kunnen steken naar de noordzijde, naar Oosterbeek.
De Amerikanen komen om 11:00 uur bij hun vliegtuigen. Het lijkt erop dat ze kunnen vertrekken maar door de mist wordt het vertrek toch weer uitgesteld. Toch duurt het uitstel minder lang dan verwacht en iets voor tweeën starten de motoren.
Kort na de start ontstaat via de radio een misverstand waardoor er van de 114 kisten 41 omkeren. Hoewel van de resterende vliegtuigen een paar hun containers met voorraden verliest, is de vlucht verder zonder bijzonderheden of het moet zijn dat Sosabowski zijn mannen trakteert op verse sinaasappels.
Eindelijk geland!
Als de vliegtuigen in de buurt van Driel komen, gaat het licht op rood en moeten de mannen zich klaar maken om te springen. Op de grond zien ze duidelijk de Duitse troepen. Ook in de lucht is hun aanwezigheid te merken door het afweergeschut. Ondanks dat blijven de Amerikaanse piloten strak in formatie waardoor de dropping zo kort mogelijk duurt.
Om 17:15 gaat het licht op groen in het vliegtuig van luitenant Dyrda en generaal Sosabowski. Ze springen. Sosabowski zegt in zijn eigen boek “Ik zet mijn benen in de leegte en val als steen naar beneden”.
Op de grond wacht een warm ontvangst maar ondanks dat komt de overgrote meerderheid van de parachutisten ongedeerd beneden en vallen er vijf doden onder de ongeveer 950 man die die middag naar beneden komen.
Een bijzondere anekdote is hoe een fiets aan een parachute landt midden op een Duitse stelling waardoor de para’s de Duisters eenvoudig gevangen kunnen nemen. De pastoor valt de kerktoren op. Eén van de manschappen had hem gevraagd daarop te letten zodat ze veilig konden schuilen in de stevige kelder van de pastorie.
De nieuwe aankomst van parachutisten werkt op de Duitsers demotiverend. Of ze trekken zich terug of ze geven zich over. Als het schieten afneemt, gaan de Polen zich organiseren.
Het eerste contact met Drielse bevolking
Direct na de landingen legt Cora Baltussen, een inwoonster van Driel, contact met de gelande para’s die tot haar verbazing Pools zijn. Nadat het eerste wantrouwen is overwonnen vertelt ze dat het veer is verdwenen wat de Polen zelf later die avond aan de dijk ook moeten constateren.
Samen met haar Rode Kruiscollega’s richt zij die avond in de jongensschool een lazaret in.
Het contact over de Rijn
Marek Święcicki heeft samen met de Poolse verbindingsofficieren zijn landgenoten zien landen aan de andere kant van de rivier. Hoe ze het ook proberen, ze krijgen geen radiocontact met de Polen in Driel. Later op de avond besluit kapitein Zwolański om de Rijn over te zwemmen.
Aan de zuidkant verkennen enkele Polen de situatie bij het veer. Ze zien inderdaad het veer niet. Ze proberen al roepend de Britten aan de overkant te bereiken. Als ze het daarna met een lichtkogel proberen, krijgen ze antwoord in de vorm van mitrailleurvuur van de overzijde. Of de Britten zijn door de Duitsers overlopen of ze hebben nog niet in de gaten dat de Polen geland zijn. Helaas ligt het eerste het meest voor de hand.
Om half elf is Zwolański aan de overkant. Daar treft hij kapitein Lorys die hem een hartversterking aanbiedt waarna ze samen naar Sosabowski gaan. Zwolański brengt Sosabowski het verzoek van Urquhart over om zo snel mogelijk de rivier over te steken.
Terwijl de Duitsers nu niet alleen Oosterbeek maar ook Driel bestoken, gaan de Polen die nacht aan het werk om voorbereidingen te treffen voor de oversteek. Ook de parachutisten van de brigade zijn nu in actie!
Over de foto's bij dit artikel: De opnamen op het vliegveld zijn van 20 september (via Muzeum Wojska Polskiego). Van de dropping zijn helaas geen beelden daarom is gebruik gemaakt van een andere illustratieve foto van parachutisten die uit een Amerikaanse C-47 Skytrain springen (via IWM).
Dit bericht is opgenomen in ons Dossier Driel44 waar het hele verloop van de slag te lezen is.
