De toekomst van de nationale staat volgens Jan Zielonka

Met de komst van het coronavirus zijn grenzen gesloten en gaan landen voor hun eigen belang als het aankomt op het bestellen van medische hulpmiddelen. Is dit de wederopstanding van de nationale staat? De van oorspronge Poolse Jan Zielonka schreef een opiniestuk in NRC onder de titel "Heeft het coronavirus de nationale staat teruggebracht?"

Jan Zielonka is hoogleraar politiek en internationale betrekkingen aan de Ca’ Foscari-universiteit in Venetië en Professor of European Politics and Ralf Dahrendorf Fellow, St Antony's College, Oxford. Hij doceerde voorheen ook in Leiden.

Enkele uitspraken uit het opiniestuk:

De uitbraak van het coronavirus lijkt een keerpunt in de loop van de geschiedenis. Weg is de mondialisering en Europese integratie. Terug is de heldhaftige strijd van landen voor hun nationale voortbestaan.

Toch is de terugkeer van het statenscenario misleidend. Want de publieke autoriteiten die deze noodsituatie aanpakken, vinden hun gezag niet alleen op landelijk maar ook op lokaal en Europees niveau.

...

Bovendien zijn culturele identiteiten niet meer zo simpel als nationalistische politici beweren. [...] Stedelijke identiteiten winnen aan belang, maar steden zijn niet bezig met paspoorten, soevereiniteit en grenzen.

Ook in een traditionele nationale staat als Polen botst het tussen liberale en niet-liberale Polen, tussen Polen in en buiten de steden, tussen katholieke en seculiere Polen. Maar bijna 90 procent van de Poolse bevolking steunt momenteel wél de Europese Unie. 

Jan Zielonka in NRC

Zielonka's pleidooi eindigt met de observatie dat de nationale staat niet verdwijnt maar dat ze voor een succesvolle strijd tegen de pandemie enerzijds moeten samenwerken in een groter verband zoals de EU en anderzijds sterk afhankelijk zijn van de steden en regio's.

De (grens)regio

Alsof de Süddeutsche Zeitung het stuk van Zielonka zou hebben gelezen schetsen zij een mooi voorbeeld hoe de regels van de nationale overheden een (grens)regio met een probleem opzadelt.

300.000 Polen in de zorg in Duitsland

In Polen schat de krant Gazeta Wyborcza dat minstens 300.000 Polen - voornamelijk vrouwen - als artsen, verpleegsters en verpleegsters werken in Duitse ziekenhuizen, bejaardentehuizen en particuliere huishoudens.

Vlieg- en treinverbindingen zijn er niet meer en busmaatschappijen die eerder Polen in Duitsland naar het werk brachten, liggen ook stil inclusief de minibus-operators. Daarbij komt dat veel Polen die voorheen zelf in Duitsland werkten, oude ouders of familieleden in Polen hebben die sinds 1 april niet meer de straat op en op hun hulp zijn aangewezen. Tot slot moet een Pool die terugkeert in Polen 14 dagen in huis in quarantaine.

Grensverkeer

Veel Poolse artsen, verpleegsters of verpleegsters hebben in het naburige Brandenburg of Saksen gewerkt en heen en weer gependeld. In het districtsziekenhuis Prenzlau in Uckermark trof de 14 dagen quarantaineverplichting 22 pendelende Poolse artsen - "de helft van alle artsen daar", zei woordvoerder Andreas Gericke.

De oplossing?: het ziekenhuis huurde hotelkamers voor alle Poolse artsen. "Alle Poolse collega's accepteerden dit aanbod, aanvankelijk voor de komende 14 dagen", zegt Gericke. "Dan moeten we zien hoe het verder gaat." De deelstaatregeringen in Brandenburg en Saksen betalen nu beurzen voor het dagelijks woon-werkverkeer van verplegend verplegend personeel uit Polen of Tsjechië, zodat ze in eerste instantie in Duitsland kunnen blijven.

De foto bij dit bericht is een historische foto van de Poolse arts en harttransplantatie pionier Dr. Religa.