Held zonder vaderland: Boek over een Poolse bevrijder

Na een aantal eerdere romans waarin een link gelegd wordt met de Poolse bevrijders van ons land schreef Miriam Guensberg nu het verhaal van haar eigen vader, een van die Polen die na de oorlog in Nederland bleef.

De stijl die gekozen is, is die van een dialoog tussen de dochter en haar vader of die van de kleindochter met haar grootouders op het moment dat ze naar Nowy Targ afreist. Het dorp waar haar vader Dolek opgroeide in een joods gezin. Of misschien eerder een monoloog want geen van hen praat nog terug. Zo wordt de geschiedenis van de grootouders verwoord in een brief gericht aan hen.

Arts, legerarts en anesthesist

De schrijfster neemt de lezer mee in de ontwikkeling van de arts Dolek Guensberg en hoe hij, na de Duits inval in Polen, zijn weg vindt via de Poolse troepen in Frankrijk en Schotland om daar te trainen voor de strijd tegen de Duitsers. De tragedie, weten we nu, is dat Polen daarbij onbereikbaar was en terwijl de Polen zich in Schotland op de strijd voorbereidde werd de familie van Dolek, thuis in Polen, door de nazi's vermoord. In 1944 valt hij als een blok voor de Nederlandse Milleke en vestigt hij zich net als veel lotgenoten in Nederland waar bij anesthesist wordt.

Verhouding tot de geschiedenis

Wie een journalistiek feitenrelaas of een roman verwacht komt in beide gevallen bedrogen uit. Veel meer is het een ontdekkingstocht van de schrijfster hoe zij zich verhoudt tot haar vader of meer nog tot de geschiedenis van haar eigen vader die daar zelf niet over praatte. Een geschiedenis die opgebouwd uit de informatie die de schrijfster achterhaald en vervolgens vanuit de dochter ingevuld wordt met vragen aan en bespiegelingen over haar vader. Daar doorheen sijpelt de strijd van een betrokken dochter die het verhaal van haar vader, en zijn lotgenoten bekend wil maken in Nederland. Het verhaal van bevrijders die niet konden terugkeren naar hun geliefde Polen na de oorlog. In de Volksrepubliek liepen ze het risico in de gevangenis te komen of zelfs gedood te worden.

Voor veel lezers met kennis van deze geschiedenis van onze Poolse bevrijders een hele persoonlijke invulling van deze kennis, voor lezers zonder deze kennis een mooie persoonlijke introductie.

Lees het interview met Miriam Guensberg in Trouw van 24 oktober, beluister de bijdrage over het boek op radio 1 of bekijk haar gesprek in talkshow Kraak van Omroep Brabant.

Het boek is verkrijgbaar in boekhandels en bij bol.com.