Brits historicus noemt behandeling Polen "outrageous" en "shameful"

Eerder dit jaar verscheen een nieuwe publicatie onder de veelzeggende titel 'De slag om Arnhem' (Eng. 'Arnhem').  Naar aanleiding van dit boek sprak de schrijver Anthony Beevor (op de foto rechts) gisteravond voor een geïnteresseerd publiek in het Airborne Museum in Oosterbeek.

Voor details over de operatie en de Poolse bijdragen verwijzen we naar ons dossier over het onderwerp.

Het plan was van meet af een 'zelfmoordmissie'

Vanaf het verschijnen van het boek valt op in recensies dat de schrijver kritisch is over de operatie Market Garden en de Britse bevelhebbers die het plan hebben opgesteld. Zijn conclusie: Het plan had nooit kans van slagen, het was een zelfmoordmissie. Het was niet alleen te ambitieus, onderschatte de te verwachten tegenstand van de Duitsers en bevatte fouten. Enkele voorbeelden:

• De luchtmacht was vooraf onvoldoende geconsulteerd. Gegeven de lange afstand naar de de droppingszones en de steeds kortere dagen moesten de droppings over meerdere dagen worden uitgesmeerd;
• Er werden geen troepen direct bij de bruggen afgezet met zweefvliegtuigen (zoals wel in Normandië gebeurde), de 'Coup de Main';
• De Britse hoofdmacht in Arnhem werd te ver van de bruggen gedropt omdat anders vliegroutes te dicht in de buurt van Duitse luchtafweerconcentraties zouden komen.

Een eerdere versie van het plan, Comet,  was nog afgekeurd omdat hierin slechts 'anderhalve' luchtlandingsdivisie zou worden ingezet. De Briste Eerste Airborne Divisie en de Poolse Brigade.

Omdat nu sprake was van de inzet van twee extra divisies (De Amerikaanse 82ste en 101ste) Was de belangrijkste tegenwerping voor Comet van tafel. Boven genoemde fouten resulteerde erin dat op de eerste dag slechts een derde van de troepen gedropt kon worden van de totaal in te zetten luchtlandingstroepen. Daarmee landde op de eerste dag ongeveer net zo veel troepen als in het plan Comet.

Dit alles speelt zich af tegen een achtergrond van niet goed samenwerkende hoge officieren die met ambitieuze plannen de eer naar zich toe willen trekken.

Kritische geluiden

De autuer schetst hoe in 1944 er wel kritische geluiden waren maar deze nooit naar buiten kwamen. Zo moesten senior officieren die naar boven toe misschien kritisch waren naar hun manschappen toe mooi weer spelen om het moraal hoog te houden. Typerend is de scene die Beevor schetst dat Generaal Roy Urquhart (van de Britse Divisie tegen zijn direct leidinggevende Browing heeft gezegd: "Ik heb het gepland en zal het uitvoeren maar het is een zelfmoordmissie". Het is in dit boek dat deze kritische noot voor het eerst naar buitenkomt.

Bekender is de kritische houden van Generaal Sosabowski, van de Poolse brigade. Beevor zet Sosabowski in die zin naar als een persoon die weliswaar misschien lastig was in de omgang maar wel geheel terecht was in zijn kritiek op de plannen. Daarmee is 'Arnhem' het eerste boek van een Britse historicus die de Pool in die zin rehabiliteert.

Sosabowski's plan voor een oversteek

Tijdens de Valburgconferentie (lees het dossier) argumenteerde Sosabowski om de Britse para's bij Oosterbeek te ontzetten via een oversteek van de Rijn meer naar het westen. Dit in plaats van aan de voet van de heuvel van de Westerbouwing, op dat moment bezet door de Duitsers.

Daarnaar gevraagd schat Beevor in dat de door Sosabowski voorgestelde actie ook geen kans van slagen zou hebben gehad. Daarbij geeft hij aan dat dit plan van Sosabowski inderdaad ingegeven was door de drijfveer om alle inzet niet voor niets te laten zijn maar ook dat Sosabowski op dat moment de kennis ontbrak over de sterkte van de grondtroepen, en de beschikbaarheid van bijvoorbeeld geniemiddelen, die voor een dergelijke oversteek noodzakelijk waren.

"outrageous" en "shameful"

Tijdens de lezing werd Beevor gevraagd naar de wijze waarop de Britten de Polen hebben behandeld. Zijn woordkeuze liet daarover niets ten wensen over: "outrageous" en "shameful" noemde hij het gedrag.

Daarbij ging het voor Beevor niet alleen over de wijze waarop Sosabowski is behandeld na de Slag om Arnhem. Hij verwees ook naar de uitsluiting van de Polen van de 'Victory Parade'. Kort na de oorlog komt een nieuwe Britse regering aan de macht die uit angst om de Sovjet Unie voor het hoofd te stoten geen Poolse troepen mee laat paraderen in de 'Victory Parade' om het einde van de oorlog te vieren. Deze uitsluiting komt ook terug in de recent uitgebrachte Briste film 'Hurricane'.