Szabłowski bij B-Unlimited over Dansende Beren

De Poolse schrijver van non-fictie, Witold Szabłowski, is op vrijdag 16 november te gast bij B-Unlimited in de Bibliotheek van Den Haag. Hij spreekt daar naar aanleiding van zijn nieuwe boek Dansende Beren. Een boek over het verlangen naar de tijd van het communisme.

Witold Szabłowski

Szabłowski is afgestudeerd aan de afdeling Journalistiek en Politicologie aan de Universiteit van Warschau. Ook woonde en studeerde hij een jaar in Turkije en veel van zijn journalistiek heeft zich beziggehouden met Turkse kwesties.

Hij won de Melchior Wańkowicz Award 2007 voor zijn reportages over aspecten van de Turkse samenleving die niet algemeen bekend zijn buiten het land. Hij staat bekend om zijn beknopte maar levendige taalgebruik. In 2008 ontving hij een eervolle vermelding van Amnesty International voor zijn rapport over Turkse eerwraak, To z miłości, siostro ("Het is uit liefde, zuster"), dat verscheen in het Poolse tijdschrift Duży Format. Hij schreef over de situatie van vrouwen in Turkije die werden onderworpen aan verkrachting en eerwraak voor de "zonde" van het willen beslissen over hun eigen lot.

Zabójca z miasta moreli ("De moordenaar uit de Abrikozenstad"), een verzameling van zijn journalistieke werk en  werd in 2010 in Polen gepubliceerd. Het won de Beata Pawlak Award en werd genomineerd voor de belangrijkste boekenprijs in Polen, de NIKE-boekenprijs.

Na een reis naar Cuba vroeg hij zich af of er iets belangrijks verloren was gegaan in de overgang van het communisme naar het kapitalisme. Hij en zijn vrouw, Izabela Meyza, besloten om in 2012 te leven alsof ze in communistische tijd waren. Ze droegen kleding uit de communistische tijd, onthielden zich van het kopen van dingen die niet beschikbaar waren in de Poolse Volksrepubliek, en zochten spellen en voorwerpen uit het communistische tijdperk op. Samen hebben ze een boek geschreven over hun ervaringen, Nasz mały PRL. Pół roku w M-3, z trwałą, wąsami i maluchem ("Onze kleine Poolse Volksrepubliek: zes maanden in een driekamerappartement met permanent, snor en een Fiat 126p").

In 2014 publiceerde hij Tańczące niedźwiedzie ("Dansende Beren").

In 2016 verschijnt Szabłowski's boek Sprawiedliwi zdrajcy. Sąsiedzi z Wołynia ("Rechtvaardige verraders, buren van Volhynië"). Het beschrijft het lot van de slachtoffers en getuigen van de massamoorden van Polen in Volhynië 1943-1944. Szabłowski richt zich vooral op mensen die op groot persoonlijk risico hulp bieden aan hun buren, Pools of Joods. Het wordt beschouwd als een van de beste berichten over de bloedbaden van Polen in Volhynië. Voor achtergrond informatie over deze in Nederland over het algemeen onbekende periode is de inleiding op de scriptie Broedermoord. De Pools-Oekraïense betrekkingen. (1939-1947) een goede introductie. Ook is de hele scriptie (in Pdf) beschikbaar.

Over Dansende Beren

De titel Dansende Beren verwijst naar de beren van Bulgaarse Zigeuners. Zij leerden ze dansen op hun achterpoten als attractie. Na de val van het communisme werden deze beren vrijgelaten in een reservaat. Een onverwachte gebeurtenis of stress triggert de oude reflex en dan gaan ze op hun achterpoten staan. Daarmee is het een metafoor voor de mensen. Niet gewend aan de vrijheid die de val van het communisme ze biedt, schieten ze in oude reflexen.

Tijdens zijn journalistieke reis door onder meer Polen, Albanië en Bulgarije tekent Witold Szabłowski de intrigerende verhalen op van mensen die vrij zijn, net als de getemde beren, maar nog vaak verlangen naar de communistische tijd. Zo ontmoet hij verstokte aanbidders van Stalin in diens geboortehuis, en een Oekraïense geestelijke voor wie de Europese Unie een duivelse verleider is.

Dansende beren is een fascinerend, metaforisch boek over grote maatschappelijke omwentelingen, waarbij mensen hun weg moeten zien te vinden in een nieuw sociaal en politiek landschap. Verweesd kunnen velen zich daarbij voelen, net als de beren zonder hun baas.