Marcin Wasilewski Trio: "De waanzin van de concertzaal"
In voorbereiding op hun concerten deze week hebben we een aantal vragen voorgelegd aan het trio: Marcin Wasilewski (piano), Sławomir Kurkiewicz (contrabas) en Michał Miśkiewicz (drums). We spraken met alle drie de muzikanten.
Eigen werk en covers
PiB: "Het recentste album En attendant is het studio album met nieuw werk eerste als trio sinds Faithful in 2011 (natuurlijk verschenen tussentijds nog Spark of Life en Arctic Riff met respectievelijk Joakim Milder en Joe Levano en het live album). Het is dit album waarmee jullie nu in jullie tour Nederland bezoeken.
Kunnen jullie schetsen hoe een album tot stand komt? Ontstaan nummers door de jaren heen? Of werken jullie gericht aan een nieuw album? Hoe ging dat met En Attendant?"
Marcin: “Allereerst proberen we natuurlijk elke keer het juiste programma te kiezen voor de opname die we gaan doen. We laten ons inspireren door verschillende muziek. Ik, als Marcin Wasilewski, probeer altijd een stuk muziek te maken dat ik op het nieuwe album zou kunnen presenteren. We kijken daarbij naar de wereld van de klassieke muziek en onze favoriete manier om nummers te selecteren is om te kijken naar nummers uit de wereld van de popmuziek, de populaire rockmuziek. Op die manier lukt het ons in de loop der jaren altijd om een nummer als zogenaamde cover op te nemen en dat doen we graag.
De originele opname is een arrangement van elektronische instrumenten. Hoe kan zo'n lied klinken gespeeld door een piano in een jazz trio met contrabas en percussie? Altijd moet het leidende principe het pure verlangen en gevoel voor het nummer zijn. Natuurlijk moet het ook technisch kloppen met de juiste harmonie zodat het goed klinkt”
Marcin vervolgt: “Zo hebben we bijvoorbeeld op het nieuwe album een track, die weer heel spontaan tot stand is gekomen, opgenomen uit het repertoire van de Doors, ‘Riders On The Storm’. Daar tegenover ook een de Goldbergvariaties van Johann Sebastian Bach. Een album is altijd een resultaat van veel verschillende factoren. Er moet iets zijn wat we willen spelen, iets dat ons inspireert.”
Het spontane van En Attendant
Michał over de opname: "Het is het meest spontane album dat we ooit als trio hebben opgenomen. Het zou een sessie zijn voor Arctic Riff maar we wachtten op Joe (Levano) die een paar uur te laat was voor de sessie omdat hij onderweg was vanuit Italië waar hij die dag concerten had. We gebruikten de tijd die we speelden in de studio. We warmden op, we speelden wat improvisaties op Bach en the Doors.
We repeteerden wat tracks we lieten Manfred Eicher de tracks horen maar we wisten niet echt dat hij het ook aan het opnemen was. We hebben het album in vijf uur opgenomen. Dat was een zeer onverwachte ervaring. Er zijn improvisaties van het trio, twee ervan komen terug op het Arctic Riff album (met saxofoon van Joe Levano). Er zijn ook andere stukken zoals The Doors bijvoorbeeld, of een stuk van Bach, en de titel En attendant beschrijft eigenlijk de staat waarin we ons in die paar uur bevonden, 'in afwachting van'"
"Muziek moet gaan zweven"
PiB: "Wat willen ze bij hun optreden bij het publiek bereiken?"
Sławomir: “Vanuit mijn perspectief probeer ik me eigenlijk af te sluiten van het publiek. Je moet compleet ontspannen zijn en gefocussed op de muziek en lukt het beste als je je soort van afsluit van het publiek.”
Marcin herkent deze behoefte aan ontspanning: ”Het belangrijkste is om je comfortabel te voelen met het instrument, om de stress, de zenuwen onder de knie te krijgen. Natuurlijk, na jaren van gewenning en is dit gemakkelijker. Het hangt er ook van af of je in een concertreeks zit. Dan is dat veel gemakkelijker dan wanneer je af en toe optreedt.
In het geval van het Trio, spelen we al vele jaren samen en is het gemakkelijker om vanaf het begin samen te werken. Na verloop van tijd moet de muziek een soort van magie krijgen, het moet gaan zweven. Wanneer de muziek klopt dan voelt het publiek dit ook. Wanneer de artiest alles geeft - dat is wat het belangrijkste is bij het uitvoeren van live muziek. Dat wil zeggen, de koe bij de horens vatten en zich laten meeslepen door die energie die in de muziek zit, die vervolgens de luisteraar bereikt en de luisteraar zit als het ware samen met de artiesten in de muziek en volgt deze zodat het voor beide partijen een bevredigend effect heeft.”
Over het verschil tussen optreden en het maken van een studio opname zegt Marcin nog: “Natuurlijk is er verschil tussen een concertuitvoering en een opname voor een studioalbum. Er is een verschil omdat er geen sfeer is waarin mensen hun energie geven. Deze tientallen, honderden of duizenden mensen geven samen een ongelooflijke energie. Dit voel je, er is beweging, er is geluid van het publiek. Het is allemaal hier en nu en van begin tot eind. Er is geen herhaling, je speelt de inleiding, het thema, het solo, eindigend met het thema. Natuurlijk, het arrangement van individuele nummers kan variëren, maar in het algemeen heb je niet de mogelijkheid van herhaling. Het is gewoon hier en nu, dit ene moment van de eerste minuut van het eerste nummer tot de laatste minuut van het laatste nummer – het hele optreden moet zo goed mogelijk verlopen.
Wat niet betekent dat het in de studio veel gemakkelijker is. De sfeer daar wordt bepaald door het ontbreken van de mensen en hun geluiden. In deze stilte is de microfoon zeer gevoelig voor elke ritseling, ruis, gelach of zelfs een zoemende vlieg. Iemand beweegt, bijvoorbeeld op kruk die soms piept. Die ondragelijke stilte genereert op zijn beurt ook een ander soort druk. In de studio kan je noten bijschaven, wat vaak een goed effect heeft op de muziek.
Sommige mensen zijn meer geschikt voor de waanzin, het gevoel van het concertzaal, de sfeer vol emoties zijn in de studio moeilijker te vangen omdat daar het publiek ontbreekt. Er is deze ongerepte zuiverheid waar een man, een muzikant meer geeft om de vorm, om het stuk niet te overdrijven, de juiste noten te kiezen.
Tijdens een concert heeft de muzikant soms niet het perfecte instrument, er kan iets gebeurd zijn deze bepaalde dag, hij vloog binnen, hij kwam ergens vandaan, hij raakte uit balans, hij is moe, hij is ontspannen, of juist nerveus. Er zijn zoveel factoren die de emotie bij een concert beïnvloeden en vooral het publiek. Dit maakt dat de muziek anders is. Het klinkt misschien gek maar er zijn veel emoties die ervoor zorgen dat de muziek op een andere manier wordt gegeven."
Geschoold publiek
PiB: "Met jullie internationale ervaring: Welke culturele verschillen ervaren ze in het optreden in eigen land en in Nederland?"
Sławomir: “Op zich is er niet zo veel verschil tussen de verschillende landen. In Nederland zit een geschoold publiek waarschijnlijk dankzij de talrijke festivals. Er is een jazztraditie en het publiek is vertrouwd met de muziek en dat voelen we. In Polen zit soms publiek wat je heel goed kent waardoor je minder de afstand kan creëren die ik zoek wat het weer op een andere manier lastig maakt.
We komen al langere tijd in Nederland en worden vaak teruggevraagd in locaties al Paradox en Bimhuis.”
PiB: "Hoe bekend zijn jullie met de jazzscene in Nederland en wie staan er op jullie verlanglijstje voor een samenwerking?"
Sławomir vervolgt: “We hebben al eens samengewerkt met Tineke Postma (red. saxofniste). Ze is een fantastische musicus en het was een mooie ervaring om met haar te spelen. Andere namen die opkomen zijn Han Bennink, een fantastische drummer, pianisten Wolfert Brederode en Harmen Fraanje. Hij introduceerde de cellist Ernst Reijseger. Het was voor mij als basspeler erg interessant om te zien hoe hij speelt en ik heb veel opnames van hun samenwerking beluisterd."
De universiteit van Stańko
Het trio heeft lange tijd samengewerkt met de Poolse jazzgrootheid, de trompettist Tomasz Stańko.
PiB: "Kostte het veel moeite om als trio uit zijn schaduw te komen?"
Michał zegt daarover: “Dankzij hem konden we optreden op belangrijke podia over de hele wereld en ons muzikaal en artistiek razendsnel ontwikkelen. We waren toen nog erg jong in 2001. Dankzij Tomasz namen we ons eerste album met hem op voor het ECM-label, dat toen ook gemakkelijker te bereiken was. Over platen van het Trio gesproken: Manfred Eicher, de producer, gaf ons de kans om deze op te nemen.
Werken met hem was van onschatbare waarde, het gaf ons veel aanzien en natuurlijk geweldige muziek. We spraken af dat we ook ons eigen ding konden blijven doen. Dat was geen probleem. Het was geen probleem om uit zijn schaduw te stappen.”
Sławomir onderschrijft dit: “Omdat we als band al bestonden was het samenwerken met Stańko geen probleem. We konden daarom uit zijn schaduw komen. Het was voor ons een bijzondere kans om onze muziek aan publiek over de hele wereld te presenteren. Het was een soort van een universiteit. We konden veel optreden en met optredens ontwikkel je je het snelste. Daarmee was het samenwerken met Tomasz een unieke ervaring en we zijn dankbaar voor de kans om samen met hem te spelen en op te trekken.”
Optreden Marcin Wasilewski Trio op 9 en 10 februari
PiB: "Dank jullie wel voor het interview"
Trio: "Graag gedaan en tot ziens bij het concert."
Wil u erbij zijn? De optredens zijn:
- 9 februari: BIMHuis Amsterdam
- 10 februari: LantarenVenster, Rotterdam
Foto's in compilatie door Andrzej Łazarz via Wasilewski Trio
En Attendant is verkrijgbaar op CD en Vinyl.
