Polen, geen land van fietsers en vegetariërs

Polen duikt met regelmaat op in het nieuws. Vaak gaat het over beleid van de regering en reacties hierop uit Brussel. Met regelmaat plaatsen de media de ontwikkelingen in de historische context en leggen ze dwarsverbanden. Toch is het soms lastig om, met minder of geen kennis van het land, deze dwarsverbanden goed te kunnen volgen. Om de ontwikkelingen in context te kunnen plaatsen helpt het boek ‘Polen, geen land voor vegetariërs en fietsers’ van journalist en stadgids Jeroen Kuiper.

Jeroen Kuiper kwam in de nadagen van het communisme al achter het IJzeren Gordijn en heeft een deel van zijn studie begin jaren negentig in het Poolse Łódż gedaan. Hij kent het land en zijn geschiedenis dan ook goed en dat is te merken bij het lezen van zijn boek.

Geen land voor vegetariërs

De ondertitel van dit boek, dat op 30 november verschijnt, verwijst naar een uitspraak van de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Witold Waszczykowski in 2016 in een interview met de Duitse BILD: “Het lijkt wel alsof de wereld zich naar marxistisch voorbeeld automatisch slechts in één richting kan bewegen – in de richting van een mix uit verschillende rassen en culturen, een wereld van fietsers en vegetariërs, die zich alleen nog maar op duurzame energie richten en elke vorm van religie bestrijden. Dat heeft niets meer met traditionele Poolse waarden te maken.”

Dit citaat is een perfecte illustratie van de teneur van de huidige regering van de partij Recht en Rechtvaardigheid en de sterke man Jarosław Kaczyński. De Poolse waarden zijn die van een heroïsch land dat zich verzet heeft tegen buitenlandse overheersing, het nazisme en communisme. De resten van dit communisme moeten nog ‘opgeruimd worden’ in de dobra zmiana, de zogenaamde goede verandering. Dat de geschiedenis hier en daar wat herschreven moet worden om recht te doen aan dit heroïsche beeld is dan een detail.

Jeroen als reisleider

Het boek van journalist en schrijver Jeroen Kuiper is te vergelijken met een reisgids. Als een goede reisleider leidt Jeroen de lezer langs actuele ontwikkelingen, koppelt die aan een treffend beschreven locaties en plaats dat alles in de historische context.

Alle ontwikkelingen van de laatste tijd passeren de revue: De mythevorming rond de omgekomen president Lech Kaczyński, de tweelingbroer van Jarosław, het vluchtelingenvraagstuk, de strijd tegen de ‘restanten van het communisme’, de sociale politiek van de regering, de kap van het oerbos, de opbloei van de joodse gemeenschap maar ook het opkomende rechts-extremisme. Ook alle belangrijke ijkpunten uit de geschiedenis komen voorbij. De delingen, de onafhankelijkheid van 1918 en sterke man Piłsudski via de Tweede Wereldoorlog, de overheersing door de Sovjets en de val van het communisme. Ook legt hij uit waarom overal in Wrocław bronzen kaboutertjes te vinden zijn.

Een streep eronder

Jeroen legt goed uit waarom in 1989 de keuze was om een streep te zetten onder het communisme:

De eerste vrij verkozen Poolse premier, de katholieke intellectueel Tadeusz Mazowiecki, sprak op 12 september 1989 over een gruba kreska, een dikke streep, die de Polen onder hun communistische verleden dienden te zetten. In andere woorden: een streep eronder, dat was het dan, we kijken nu vóóruit in plaats van achteruit. Veel politieke observeerders in Polen zijn van mening dat de beslissing voor een dikke streep onder het communistische verleden op dát moment, onder de toenmalige omstandigheden, de enige mogelijke beslissing was.

De huidige regering ageert nu hiertegen met hun dobra zmiana.

Vorm uw eigen mening

Als een reisleider laat Jeroen u als lezer de highlights zien. Hij neemt wel de tijd om neutraal uit te leggen waarom dit de highlights zijn. Hij laat daarbij zowel voor- als tegenstanders van de regering aan het woord waarmee u als lezer de vrijheid krijgt om uw eigen mening te vormen.

Door dit boek te lezen heeft u alle bagage die nodig is om bij een volgend artikel over de ontwikkelingen in Polen deze in het bredere perspectief te plaatsen. Alsof u na een rondleiding door de stad een foto van een nieuw of opgeknapt gebouw direct weet te plaatsen. U weet meteen waar het staat en hoe het zich verhoudt tot de gebouwen die Jeroen u heeft laten zien.

Kennismaken met het boek en Jeroen Kuiper?

U kunt een van zijn hoofdstukken alvast lezen. Het hoofdstuk over vluchtelingen in Polen verscheen op 21 november in de Groene Amsterdammer.

Wilt u persoonlijk kennismaken? Samen met Jeroen zijn we van plan een (boek)presentatie te organiseren, vermoedelijk half januari. Heeft u belangstelling hiervoor? Stuur ons een e-mail, of geef u op voor de nieuwsbrief, dan informeren wij u zodra de details bekend zijn.

Jeroen Kuiper is na zijn vele ontdekkingstochten achter het voormalige IJzeren Gordijn gaan wonen bij Berlijn waar hij ondermeer stadsrondleidingen verzorgd.

Het boek is voor €22,50 verkrijgbaar bij een keur aan boekhandels door heel Nederland en België. Het kan natuurlijk ook online besteld worden bijvoorbeeld bij bol.com of de uitgeverij Dato (geen verzendkosten in Nederland) zelf.