In de hoefsporen van een ezel

Er zijn meer films met een dier in de hoofdrol. Toch brengt veteraan Jerzy Skolimowski met EO een vernieuwende film. De juryprijs in Cannes en de nominatie voor beste internationale productie bij de Oscars onderstreept dit. Deze nominatie is niet geheel overwacht na succesvolle receptie van de film in de VS. EO werd door de New York Critics Association bekroond als beste buitenlandse film, terwijl de Los Angeles Film Critics Association en de American National Society of Film Critics de film bekroonden voor beste cinematografie in een buitenlandse film.

Vanaf 2 maart is de film te zien in de bioscopen na de Nederlandse première op IFFR.

De roadmovie van EO

Het verhaal van de film is eenvoudig. Gedreven door dierenactivisten worden circusdieren weggehaald bij hun circus. Zo ook de ezel EO (IO in het Pools) die daar een act heeft met Magda. Wat de act precies is, dat blijft onduidelijk. De film begint met een expressionistische weergave in rode tonen van het slot van de act waarna we zien hoe EO niet alleen artiest maar ook een werkezel is die een wagen met ijzerafval moet trekken. Als EO afgevoerd wordt met de kamelen van het circus begint een roadtrip. Deze voert de ezel langs verschillende tussenstations waar we getuige zijn van korte plots met mensenverhalen.

Als kijker volg je de protagonist van het verhaal op zijn reis die hem vanuit Polen in Italië brengt. Je observeert met EO de omgeving en het menselijke gedrag. De 84-jarige regisseur laat in zijn eerste film sinds zeven jaar de mensheid zien zoals die zich verhoudt ten opzichte van dieren. Zoals een goede storyline betaamt wisselen blije momenten zich af met dramatiek en soms komen die samen. Zo trapt EO een bontfokker als hij daar als werkezel aanwezig is bij het doden van gefokte vossen.

Wie is Jerzy Skolimowski?

Jerzy Skolimowski is naast regisseur ook scenarist, acteur en schrijver. Hij werd geboren in 1938 in Warschau, Polen. Skolimowski begon zijn carrière als acteur, maar maakte snel de overstap naar regisseren. Hij studeerde aan de beroemde filmschool van Łódź en schreef bijvoorbeeld mee aan de klassieker Nóż w wodzie (Knife in the Water) van Roman Polanski.

Skolimowski is het meest bekend van zijn Engelse producties zoals Deep End (1970, zie trailer) en The Shout (19778, zie trailer). De laatste jaren werkt hij weer vanuit Polen, beginnend met de film Cztery noce z Anną (Four Nights with Anna) in 2008. Hoewel hier misschien minder bekend is Jerzy Skolimowski een van de grote Poolse regisseurs die ook nu nog vernieuwde films maakt.

Filmkrant publiceerde een mooi artikel over het oeuvre van de regisseur: "Jerzy Skolimowski bewijst met zijn nieuwe film EO opnieuw een eindeloos eigenzinnige film-maker te zijn. In zijn oeuvre is onvoorspelbaarheid de grootste constante."

Waarom vernieuwend?

Wat maakt EO anders dan andere films met dieren in de hoofdrol? Ten eerste is in de meest films met dieren in de hoofdrol sprake van een samenwerking tussen het dier en zijn 'baasje' of is er sprake van een duidelijke queeste die de reis verklaart. Bij Eo zou dit de zoektocht kunnen zijn naar Magda wat hier en daar de expressionistisch vormgegeven herinneringen doen suggereren. Ook zijn bij ander films de emoties van de protagonist vaak uitgesprokener. Niets van dit alles bij de (zes) ezels die Eo neerzetten met een minimalistische acteerstijl.

Het minder duidelijk zijn van deze queeste en het ontbreken van grote emoties bij Eo maakt het voor de kijker uitdagender om je daadwerkelijk te verbinden met de ezel. Dit wordt nog versterkt doordat Eo zeer beschouwend is. De ezel participeert niet echt in plotlijntjes van de menselijke verhalen maar lijkt eerder een stoïcijnse observator - en soms op een brute wijze slachtoffer - van de zelfkant van het menselijke gedrag.

Als je als kijker gegrepen wordt door de ezel en je verbonden weet met Eo en de dieren die de ezel ontmoet dan laten deze observaties je niet onberoerd. Ook zonder deze verbinding biedt EO een bijzondere filmervaring.

EO is film in optima forma

De manier waarop de regisseur speelt met de vormgeving in beeld en geluid versterkt het observerende karakter van de ezel. In de trailer (onderaan dit bericht) zien we een paar voorbeelden van deze vormgeving: De paarden die in vrijheid meegalopperen met de in de trailer opgesloten ezel, de voorbij flitsende strepen op het wegdek, de scene bij de stuwdam en de in rode tonen vormgegeven scenes zoals die van een worstelende van een robothond.

Met deze benadering zet Skolimowski een unieke, filmisch heel sterke, ervaring neer. Een must-see op het grote scherm met ditto audio. Wacht dus niet tot de film uitkomt op DVD of streamingplatform.

Life is brutal for animals

In de NY Times verscheen een lange review onder de kop:  Imagining the Lives of Other Creatures. Deze review geeft wel het nodige weg over de verhaallijn dus voor de geinteresseerdenn een spoiler alert.

"As you may have guessed, EO’s life, alas, is not one of freedom and kindness, even if the movie overflows with both. Life is brutal for animals, EO included."

NY Times

Andere reviews:

• De zachte ogen van ezel EO - VPRO Gids
• ‘EO’: de tocht is lastig, de gids onervaren ★★★ - De Morgen
• EO, Omzwervingen van een eenzame ezel - Filmkrant
• EO is een magische roadtrip met een ezeltje in de hoofdrol - Trouw (achter inlog)
• De Poolse filmfabel EO toont de bijzondere roadtrip van een ezel met heimwee - Nederlands Dagblad (achter inlog)

Vrijkaarten

Met dank aan de distributeur 'The Searchers' kunnen wij liefhebbers een paar vrijkaarten aanbieden. Zie onderstaande Facebookbericht. Heb je geen account, de actie loopt ook op Instragram. Een mailtje sturen kan ook.