In gesprek met Tomasz Wasilewski – regisseur van ‘United States of Love’

Na afloop van de voorpremière van ‘United States of Love’ was er de mogelijkheid om met de regisseur te spreken.

Over ‘United States of Love’

Als er een tegenhanger bestaat van een ‘feel good movie’ in de vorm van een ‘feel bad movie’ dan geldt dat misschien wel voor deze film waarin we vier vrouwen volgen die hun weg proberen te vinden in het alledaagse leven van een land in verandering, kort na de val van het communisme.

De rauwheid van de realiteit wordt benadrukt door de heel natuurlijke stijl van filmen met lange takes en het volledig ontbreken van soundtrack. Het licht is koel, de actrices en de setting zonder opsmuk, ‘naturel’.

Polen die de film zagen en de periode kennen, voelden herkenning bij de beelden van het land begin jaren negentig. Niet mooier gemaakt dan het was en dicht bij de eigen herinnering aan het Polen van toen.

Niet autobiografisch wel authentiek

In de film heet een van de geëmigreerde mannen Edek, net als de vader van de regisseur. De videotapes die Edek naar huis stuurt zijn authentieke berichten van Tomasz’ eigen vader uit die tijd. Deze authentieke beelden werden ingezet niet om het verhaal van eigen familie te vertellen maar de werkelijkheid weer te geven. Dit soort berichten maakten het mogelijk om in contact te blijven met je familie − veel mannen gingen toen de grens over om geld te verdienen terwijl de vrouwen en kinderen thuis achterbleven.

Ook de videotheek met illegale films op VHS-cassettes zijn uit het leven gegrepen. Mensen namen films zelf op, of maakten illegale kopieën en verhuurden deze weer voor geld (red. Dit gold ook voor verkochtte muziekcassettes). Tomasz had zelf geen videorecorder maar zijn passie voor film betekende dat hij veel tijd doorbracht om de cassettes te bekijken en titels te lezen.

Waarom alleen vrouwen?

Wasilewski was zelf kind in de periode waarin de film speelt, begin jaren negentig net na de val van het communisme. Veel mannen trokken toen naar het buitenland om daar een de slag te gaan. Zo ging zijn vader naar New York en Tomasz bleef in Polen met zijn moeder en zus. Hierdoor was hij als kind omringt door vrouwen.

Terwijl de val het communisme voor veel mannen betekende dat ze fysiek het land verlieten om elders geld te verdienen, veranderde er voor vrouwen veranderde in die zin niet zo veel.

De grauwe flats werden niet van de één op de andere dag in mooie appartementen getransformeerd. En op een telefoonaansluiting thuis moest je nog vaak lang wachten. Hoe geef je invulling aan die vrijheid als je jarenlang in een keurslijf hebt gezeten? Dat is een van de thema’s waar deze film over gaat. De pogingen om om te gaan met de nieuw verworven vrijheid.

Liefde zonder geluk

De film schetst verschillende vormen van liefde waar geluk ontbreekt. De regisseur geeft aan vooral geïnteresseerd te zijn in het vertellen van verhalen over mensen in crisessituaties.

De dialogen zijn zeer natuurlijk en misschien wel het meest complexe aan de film. We spreken in werkelijkheid niet zo veel omdat emoties de overhand nemen. Daardoor blijft alleen de essentie in woorden over. Het schrijven van mooie volzinnen om uitdrukking te geven aan emotie is niet moeilijk maar het schrappen om tot de essentie te komen wel. Bij het schrijven van de dialogen is iedere keer emotie het uitgangspunt geweest.

De emotie wordt nog eens benadrukt doordat er in de film geen muziek wordt gebruikt. Stilte kan net zo mooi zijn als muziek zelf, maar het kan ook ongemakkelijk zijn. Het laatste was ook wat Tomasz Wasilewski met het weglaten van muziek beoogt. Daarnaast wil hij de kijker door gebruik van muziek niet opleggen wat men bij het zien van een bepaalde scene zou moeten voelen.

Het ongemak van de kijker wordt nog versterkt door het werken met ‘master shots’, scenes van één complete take, niet gesneden. De toeschouwer verandert zo in een directe getuige die vaak letterlijk over de schouder van de acteur kijkt waardoor de illusie van de film verdwijnt en de beelden een haast documentaire karakter krijgen. Dan pas is de emotie echt en ontstaat het gevoel dat wat je ziet er ook echt gebeurt.

Ook geschikt voor Nederlanders

Hoewel de film heel sterk leunt op de geschetste setting begin jaren negentig is de film universeel. Ook al verandert de context, zijn de menselijke emoties over de hele wereld dezelfde en dat maakt de film ook interessant voor de Nederlandse bioscoopgangers. De film sleepte dan ook diverse prijzen in de wacht waaronder een Zilveren Beer in Berlijn.

Deze of andere film zien van Tomasz Wasilewski?

De film United States of Love is vanaf 2 maart te zien in verschillende filmtheaters in Nederland.

Zijn eerdere film ‘Floating Skycrapers’, over een jonge topsporter die moeite heeft met zijn homosexualiteit, is de krijgen via bol.com en Amazon.de. De film ‘In a Bedroom’ te bestellen is alleen te verkrijgen via Amazon.de.

Foto's van regisseur en still uit de film via Contact Film, de distributeur in Nederland van 'United States of Love'