Grondwet als 'symbool'
Bij de protesten tegen de wetsvoorstellen van de Poolse regering verscheen een poster in het straatbeeld met daarop de simpele tekst 'KONSTYTUCJA'(grondwet), een ontwerp van grafisch kunstenaar Luka Rayski. Professor Jan Kubik beargumenteert in een Facebook column hoe hiermee een beeldmerk is ontstaan voor de 'burgermaatschappij'. Iets wat volgens hem tot nu toe ontbrak waar staten, religies, politieke bewegingen en dergelijke wel over dergelijke symbolen beschikken.
Jan Kubik
Professor Jan Kubik is verbonden aan UCL (University College London). Eén van de universiteiten uit Londen met 11000 medewerkers en 35000 studenten. Kubik is daar onder andere professor en directeur bij de afdeling voor Slavistiek en Oost Europa studies. Alleen al enkele titels van zijn publicaties geven aan dat hij weet waar hij over spreekt in zijn column op Facebook: The Power of Symbols against the Symbols of Power (Penn State Press) over de opkomst van Solidarność en de val van het communisme in Polen, Postcommunism from Within: Social Justice, Mobilization, and Hegemony (NYU Press).
  |
  |
Jan Kubik komt oorspronkelijk uit Polen en studeerde sociologie en filosofie aan de Uniwersytet Jagielloński in Kraków in Polen waar hij aansluitend ook lesgaf bij het departement sociologie. Hij promoveerde in de antropologie aan Columbia University en gaf onder andere ruim 20 jaar Politicologie aan de Rutgers University.
Op dit moment is Jan Kubik actief met een groot project met de titel “Strategies of collective protest in democratizing societies.” Hij heeft dit grotendeels bedacht, gepland en georganiseerd met Grzegorz Ekiert (Harvard). Het belangrijkste resultaat van de eerste fase dit onderzoek is de prijswinnende publicatie: Rebellious Civil Society. Popular Protest and Democratic Consolidation in Poland, 1989-1993 (University of Michigan Press).
Het ontwerp
Het ontwerp toont op een eenvoudige grijze achtergrond het woord ´KONSTYTUCJA´ waar in de kleuren van de Poolse vlag de woorden ´TY´ en ´JA´ zijn uitgelicht, Pools voor ´JIJ´ en ´IK´.
Graficus Luka Rayski
Het ontwerp is van schilder en graficus Luka Rayski. In Polen ontwerpt hij onder andere boekomslagen (bijvoorbeeld Jak być artystą na przykładzie Tomasza Manna” van Małgorzaty Łukasiewicz). Ook werkt hij mee aan tijdschiften zoals bijvoorbeeld „Wysokie Obcasy”, een van oorsprong katern uit de krant Gazeta Wyborcza die uitgroeide tot een zelfstandige titel. Op de site van deze krant is een artikel te vinden over de tot standkoming van de poster wat we hier verkort weergeven. Bekijk meer werk van Luka Rayski op zijn site of op tumblr.
Democracy Illustrated
De poster werd gemaakt als onderdeel van het project Democracy Illustrated. De bedenkers zetten binnen een paar dagen een kunstproject om naar een burgerinitiatief. Het project begon in 2016, toen de jongste generatie ontwerpers gevraagd wat voor hen 'modern patriottisme' is. Wat is democratie? Wat betekent het om een burger te zijn? Welke waarden staan voor burgerschap? Zo zijn er posters gepresenteerd van onder anderen Gosia Byra, Michał Loba, Wojtek Koss, Jan Kallwejt en Mieczysław Wasilewski.
Grondwet als 'heldin'
Rayski koos de grondwet als 'heldin' (grondwet is vrouwelijk in het Pools) in zijn streven een om een gemeenschappelijke noemer te vinden zonder expliciet te maken wat het is om een Pool te zijn. Hoewel acties op online media belangrijk zijn komt er, volgens de kunstenaar, een moment dat je de straat op moet om fysiek de democratie te verdedigen. Dat was het moment om de poster ook daadwerkelijk af te drukken omop die manier hun betrokkenheid bij de Grondwet aan te tonen.
Meer over de poster op de site demokracjailustrowana.pl waar deze ook als PDF is te downloaden.
Column van Jan Kubik: Het symbool van de burgermaatschappij
We gaan er vanuit dat de meerderheid van de lezers het engels machtig is. Daarom vertalen we de column niet maar nemen we die hieronder integraal op vanaf zijn Facebookpagina.
