De Poolse weg op reis (1)
In de roman De Poolse weg (Uitgeverij Aspekt, 2018) van Noud Bles is Polen het land voor het einde van de Koude Oorlog, in de spannende jaren voor het neerhalen van het IJzeren Gordijn. Van het ineenstorten van het immense Sovjetrijk is er nog geen sprake. Jaruzelski, de Poolse generaal met de donkergetinte bril, heeft op 13 december 1981 de noodtoestand afgekondigd, de vrije vakbond Solidarność verboden en een interne bezetting van zijn land door het Poolse leger doorgevoerd.
Daarmee heeft Jaruzelski (zo is de historische opvatting | red.) zonder twijfel ingrijpen van het Rode Leger weten te voorkomen, maar de Volksrepubliek ook in een algemene en economische malaise gestort. Kleding, voedsel en vooral medische goederen worden schaars. Het kleine Nederland biedt prompt hulp. Hier is men niet vergeten hoe Poolse militairen hun belangrijke aandeel hadden in onze bevrijding in 1944 en 1945.
Overal worden in de jaren tachtig van de vorige eeuw goederen ingezameld, pakketten samengesteld en geld gedoneerd voor Polen (zie onderstaande foto's uit die tijd | red.). Het oostelijk deel van de Over-Betuwe spant hierin de kroon. De herinnering aan de Poolse militairen die meevochten in de verloren Slag om Arnhem is hier nog volop levendig. Wat mensen in Nederland en in Polen kunnen meemaken tijdens zo’n transport naar de hoofdstad van Mazurië Olsztyn beschrijft de roman De Poolse weg.
Op reis met Noud Bles
Bovenstaande bijdrage is geschreven door Noud Bles, auteur van de roman De Poolse weg.
In 2019, zo’n 35 jaar later, wordt opnieuw een reis naar Polen ondernomen. Ditmaal georganiseerd door Reisorganisatie Pitterz. Aan de hand van de roman wordt de tocht van de hoofdpersonen opnieuw afgelegd, ditmaal comfortabel en met veel aandacht voor kunst en cultuur die reizigers op hun route in Polen tegenkomen. Inhoudelijk begeleider is de schrijver Noud Bles van de roman.
Meer weten over reis, zie de site van Pitterz.
Op het netvlies - beelden van de transporten
De onderstaande foto's komen uit het ANP fotoarchief en zijn gemaakt door Ben Hansen en tonen onder andere de publieke belangstelling voor de het voedseltransport dat op 13 december 1981 naar Polen vertrok. De kracht van beelden van de transporten was zo groot dat tot halverwege de jaren negentig het beeld bij mensen was dat in Polen 'alles schaars was'.
In de roman gaan twee broers samen met een bestelbusje op pad en dus niet met dit grootschalige transport (zie onze recensie voor meer info over de roman).
Foto 1: Op de foto een beeld van de grote belangstelling bij het vertrek van de Noordelijke Randweg bij Zuilen, 13 december 1981
Foto 2: Beeld van de enorme publieke belangstelling voor het voedseltransport, dat ondanks de toestand (Staat van beleg) in Polen-toch vertrokken is, 13 december 1981
Foto 3: Vermoedelijk hetzelfde transport al meldt de site van ANP dat dit op 1 januari 1981 is.
Foto 4: Beeld van een demonstratie, vanavond op het Amsterdamse Museumplein, als protest tegen het afkondigen van de noodtoestand in Polen (deze is gemaakt door Cor Mulder).
