Cultuur en Maatschappij
Maandag 27 januari was de herdenking van de bevrijding van Auschwitz 75 jaar eerder. Veel indruk maakte de toespraken van vier overlevend en in het bijzonder die van Marian Turski. Zijn toespraak ging viral en is voor het tijdschrift Polityka reden om hem nu voor te dragen voor de Nobelprijs voor de Vrede.
Als u de toespraak heeft gehoord dan is het duidelijk dat Marian Turski (geboren op 26 juni 1926 als Moshe Turbowicz) ervaring heeft met het opzetten van een goede tekst. Hij heeft na de oorlog dan ook jaren als journalist en historicus gewerkt. Zo was hij 60 jaar hoofd van de historische afdeling van het tijdschrift Polytika.
Turski zat sinds 1942 in het getto van Łódź voordat hij in augustus 1944 gedeporteerd werd naar het nazi-concentratiekamp in Auschwitz-Birkenau. Hij overleefde de gedwongen evacuatie van het kamp, de zogeheten dodenmars van januari 1945, van Auschwitz naar Wodzisław Śląski, van waaruit hij werd vervoerd naar Buchenwald.
Marian Turski is een van de belangrijkste oprichters geweest en voorzitter van de Internationale Museumraad in het POLIN Museum voor de geschiedenis van Poolse joden. Niet een museum van dood en uitroeiing maar van de eeuwenlange vervlochten levens van Polen en Joden, die samen in hetzelfde land woonden en de maatschappij vormden.
De toespraak van Turski bevatte meerdere uitspraken die zich lenen voor quotes. Twee halen we eruit die ook in de pers naar voren komen
"Auschwitz kwam niet uit de lucht vallen" waarmee hij verwijst dat door kleine maatregelen tegen Joden in het Berlijn van de jaren dertig Auschwitz zich al aankondigde. Sterk was ook zijn herhaalde oproep aan de jeugd en voor velen was ook duidelijk dat hij met zijn uitspraken ook de Pools regering aansprak op de wijze waarop zij omgaan met de geschiedenis.
De tweede oproep staat ook in de titel boven dit artikel: "Wees niet onverschillig". Het elfde gebod geformuleerd door een andere overlever van het kamp Roman Kent.
Het tijdschrift Polityka doet op hun site het voorstel om Marian Turski voor te dragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. De motivatie kan u nalezen in een Engelstalige artikel. U kan dit initiatief ondersteunen middels een e-mail aan de redactie van het tijdschrift. Onder de Poolse versie van de oproep staat inmiddels een lange lijst met namen van personen die dit initiatief ondersteunen met onder andere Olga Tokarczuk, de Nobelprijs winnaar voor de literatuur en regisseuse Agnieszka Holland.
Schrijver Pieter van Os kunt u kennen van zijn recent verschenen boek 'Liever dier dan mens' en zijn bijdragen aan onze site vanuit de tijd dat hij in Polen woonde.
Vader Henk van Os is kunsthistoricus en was hoogleraar Kunst- en cultuurgeschiedenis en directeur van het Rijksmuseum. Hij gaf dit jaar nog een exclusief kunstcollege.
Pieter studeerde politieke wetenschappen en is nu redacteur van NRC Handelsblad.
Rode draad in het gesprek bij NPO Kunststof volgens de interviewer is 'identiteit' maar tijdens het gesprek komt uiteraard ook het boek en de geschiedenis van de hoofdpersoon aanbod
Boven dit artikel het eerste deel van het interview. Hier de link naar het tweede deel van het interview.
Het hele interview is ook als podcast te beluisteren of download hier de mp3:
