Cultuur en Maatschappij
Alle tien de delen van de Dekaloog van Kieślowski te zien in KriterionIn filmtheater Kriterion in Amsterdam zijn in de maand mei alle tien de delen van de Dekaloog van Krzysztof Kieślowski te zien. Vijf maandagen om tien uur, twee delen per keer. Een unieke kans om deze bijzondere serie nog een keer te zien op een bioscoopscherm.
Voor wie nog een introductie behoefte op een van de grootste, zo niet de grootste filmregisseurs uit Polen staat op de site Culture.pl een zeer uitgebreide biografie in het Engels.
Geïnspireerd op de tien geboden maakte Kieślowski tien films van een uur waarvan twee ook in een wat langere versie: Een korte film over liefde:
En Een korte film over de dood:
Voor deze serie werkte Kieślowski samen met de componist Preisner die vorig jaar in België een concert gaf met een selectie van zijn filmmuziek.
Hieronder de tekst van de site van Kriterion!
Mocht je onverhoopt toch niet kunnen? Gelukkig hebben we de DVD box nog....
Een Poolse lente is op komst in Kriterion! Maar zacht wordt deze moderne klassiekermaand niet.
In mei draaien we Dekalog (1988) van de Poolse regisseur Krzysztof Kieślowski. Tien uur, tien films, elk over één van de tien geboden van het Oude Testament. Toch is dit meesterwerk allesbehalve religieus of moraliserend. Kieślowski wil een spelletje met het publiek spelen, ze moeten zelf ontdekken wat het betekent en over welk gebod het zou gaan. “Ze krijgen van mij niet alles op een presenteerblaadje.” De vraag die in Dekalog centraal staat is dan ook: wat betekenen de tien geboden in onze moderne samenleving nog? De acteurs zijn sterk, het camerawerk krachtig, en de ethische dilemma’s schurend. De films staan ieder op zichzelf, maar spelen zich allemaal af in een flatgebouw complex in Stawki, een troosteloze wijk van Warschau.
Deze serie is te intens om te bingewatchen, dus worden elke maandag in mei (dat zijn er vijf) twee films vertoond, voor maar 5 euro per avond. Elke avond zal er ook een korte inleiding gegeven worden, de namen zullen hier later bekend worden gemaakt. Deze inleidingen zullen grotendeels in het Nederlands zijn maar er zitten Engelse ondertitels bij de films!
Met Dekalog daagt Kieślowski zijn publiek uit tot het opschorten van elk moreel oordeel. Elke aflevering is tegelijkertijd dramatisch en subtiel. Kieślowski bewijst zichzelf hiermee als een meesterlijke
SPAARACTIE: DEKALOG ZEDENWEKEN IN KRITERION: MAAK KANS OP EEN 10-GEBODDELIJK ACTIEPAKKET
Hoe werkt het? Bij elke DEKALOG-avond krijgt u twee stempels bij de kassa en met uw volle spaarkaart maakt u kans op een 10 GEBODDELIJK ACTIEPAKKET. Bestaande uit:
– EEN GEVAARLIJKE DOCH GIFLOZE APPEL deze verleidelijke vrucht van de boom van kennis van goed en kwaad kunt u wél gewoon eten.
– DEUGDZAAM RUBBER als u zich dan toch aan de vrouw van uw naaste vergrijpt (of de man van uw naaste aan u), laat dan ten minste geen sporen na.
– BEGEERLIJK VEE helemaal van uzelf.
Zet de volgende dagen alvast in je agenda:
Maandag 1 mei Dekalog een en twee // Inleiding: Iwona Gusc
Iwona Gusc (1979) trapt af met haar inleiding van Dekalog. Iwona studeerde eerst Nederlands in Polen en promoveerde daarna in Groningen in filmwetenschappen en Poolse naoorlogse geschiedenis. Ze publiceert over Poolse literatuur en film en zet zich in voor projecten die de Poolse cultuur en geschiedenis in Nederland bevorderen.
Maandag 8 mei Dekalog drie en vier // Inleiding: Menno de Bree
Menno de Bree (1974) verzorgt de inleiding bij Dekalog 3 en 4. Menno studeerde filosofie, doceert filosofie en ethiek aan o.a. het UMC Groningen en The School of Life en heeft een vaste column in het Financieel Dagblad.
Maandag 15 mei Dekalog vijf en zes // Inleiding: Jannes Heidinga
Jannes Heidinga (1987) is schrijver, dichter, en oprichter van het Groningse Poëzieproject Pandvol Festival. Jannes studeerde Nederlandse Taal en Cultuur met een minor in Filmwetenschappen. Hij houdt van pistache, prullenbakken, Canvas, Tarkovsky en György Konrád. Vanavond zal Jannes voor Dekalog 5 en 6 een door hem op maat gemaakt gedicht voordragen.
Maandag 22 mei Dekalog zeven en acht // Inleiding: Ruben van Zwieten
Ruben van Zwieten (1983) is predikant en oprichter van De Nieuwe Poort op de Zuidas in Amsterdam en aan het Weena in Rotterdam, een huis voor ontmoeting en inspiratie. Hij is door NRC en de Volkskrant is uitgeroepen tot een van de meest invloedrijke mensen voor de toekomst. Vanavond geeft hij vanuit geestelijke hoek een korte introductie voor we Dekalog 7 en 8 draaien.
Maandag 29 mei Dekalog negen en tien // Inleiding: TBA
Stanley Kubrick: Kieslowski has the very rare ability to dramatize his ideas rather than just talking about it.
IndieWire: The best ten hours you will ever spend at the movies.
Die Zeit: Zo ziet film er dus uit, als je het medium serieus neemt. En dat zou iedereen moeten doen. Dat is Kieslowski’s elfde gebod.
Filmposter
Met deze titel is een film uitgebracht over het leven van de enige vrouw in de geschiedenis die twee Nobelprijzen won: Maria Skłodowska - Curie. De film is een coproductie van Polen, Duitsland en Frankrijk met de Poolse actrice Karolina Gruszka in de hoofdrol.
De film ging in première op het filmfestival van Hamburg in oktober 2016 waarna hij eerst in Polen in de bioscopen kwam. Daar onder de titel: Maria Skłodowska - Curie. De Franstalige film is (nog) niet in Nederland uitgebracht.
Maria Skłodowska wordt geboren op 7 november 1867. Polen als staat bestaat niet en het land is verdeeld door de drie Europese grootmachten: Duitsland, Rusland en het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk. Maria groeit op in het Russische deel. Omdat daar aan de universiteit van Warszawa alleen in het Russisch onderwezen wordt, volgt zij een opleiding aan een clandestine universiteit.
Voor haar verdere opleiding gaat ze een overeenkomst aan met haar zus Bronisława. Maria werkt als gouvernante en lerares om de opleiding van haar zus in Parijs te betalen (waar veel Poolse migranten heen trokken, denk onder andere aan Chopin). Ze wordt verliefd op de zoon van een rijke familie. De familie is tegen hun relatie omdat Maria Skłodowska van een arme lagere landadel afstamt. Na het afstuderen van haar zus Bronisława draaien de rollen zich om en betaalt haar zus de opleiding van Maria.
Maria volgt een studie aan de Sorbonne voor zowel natuurkunde, scheikunde als wiskunde. In 1893 studeert ze af voor natuurkunde en een jaar later voor wiskunde. Daarna gaat ze onderzoek doen en leert Pierre Curie kennen. In 1895 trouwen ze.
Voor haar promotie doet ze onderzoek naar de straling van uranium die ontdekt werd door Bequerrel. Zij gaf deze straling de naam 'radioactiviteit'. Bij dit onderzoek ontdekt ze twee nieuwe elementen. De eerste geeft ze de naam 'polonium' - een duidelijke verwijzing naar haar geboorteland. (Polonium krijgt in 2006 (opnieuw) bekendheid omdat het volgens de Britten door de Russen gebruikt is om Aleksandr Litvinenko te vermoorden.) Het tweede element dat ze ontdekt krijgt de naam radium.
In 1903 promoveert ze op dit onderzoek en krijgt ze samen met haar man de Nobelprijs voor Natuurkunde. Als Pierre Curie in 1906 overlijdt, krijgt ze zijn leerstoel toegekend waarmee ze eerste vrouwelijke hoogleraar werd aan de Sorbonne Universiteit.
.jpg#/media/File:Marie_Curie_(Nobel-Chem).jpg)
Door Fotograv. - Generalstabens Litografiska Anstalt Stockholm - http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1911/marie-curie.html, published in 1912 in Sweden in Les Prix Nobel, p. 64, Publiek domein, Link
Voor de ontdekking van de elementen krijgt Maria Skłodowska - Curie in 1911 een tweede Nobelprijs, deze keer voor scheikunde. Daarmee is ze enige vrouw die twee Nobelprijzen in de wacht sleept (wat naast haar slechts drie mannen lukte) en dan ook nog in twee verschillende disciplines (wat naast haar maar één andere man lukte).
Haar dochter Irène Joliot-Curie krijgt in 1935 ook een Nobelprijs voor de scheikunde. Helaas maakt haar moeder dat niet meer mee. Ze overlijdt in 1934 aan de gevolgen van leukemie. Een ziekte die ongetwijfeld gerelateerd is aan de grote hoeveelheid straling waaraan ze in haar leven blootstond.
Marie Curie is als enige vrouw op basis van haar eigen verdienste bijgezet in het Pantheon in Parijs, de begraaf plaats van 'grote Fransen'.
De film vertelt het verhaal van Curie die na de dood van haar man door blijft werken in de door mannen gedomineerde wereld van de wetenschap. Het is echter geen film over wetenschap maar over het privéleven van Maria Skłodowska - Curie.
De film benadrukt de unieke positie van Curie in de wetenschap als vrouw die ook nog eens de zorg voor haar beide dochters heeft. Op het compliment van Einstein (gespeeld door Piotr Głowacki) dat ze tot de besten onder de vrouwen hoort, antwoord zij: "Ook onder de mannen". In die scene loopt ze met verder alleen maar mannelijke wetenschappers op het strand tijdens de Solvay Conferentie (zie ook onderstaande foto, zittend, tweede van rechts. Einstein staand, tweede van rechts).
Als ze verliefd wordt op haar collega, de getrouwde Paul Langevin, ontstaat er een rel. Daarmee is dit de eerste verfilming van het verhaal van Maria Skłodowska - Curie waarin dit onderwerp aanbod komt.
Door Benjamin Couprie - Benjamin Couprie, Publiek domein, Wikipedia
Der Film „Marie Curie“ von Marie Noëlle wagt mehr als bisherige Versuche, dieses berühmte Leben zu erzählen. Er spart auch den Skandal nicht aus, der die Forscherin fast ihren zweiten Nobelpreis gekostet hätte.
FAZDie Freiheit des Geistes, verbunden mit einer würdevollen Bescheidenheit ist es, was Marie Noëlle gemeinsam mit der großartigen Schauspielerin Karolina Gruszka als Marie Curie dort sucht, wo es auch zu finden war: In den Quellen, den Briefen, den Tagebüchern. Schlicht: In den Fakten. Da musste nichts erfunden werden, da gibt es Erzählung genug. Ein schöner, dichter Film, für den es höchste Zeit ist.
http://www.berliner-zeitung.de/25234784 ©2017
De 'großartige' hoofdrolspeelster, Karolina Gruszka, is buiten Polen niet erg bekend omdat ze tot nu toe vooral in Poolse producties heeft gespeeld.
De schrijfster en regiseusse Marie Noëlle schreef eerder Love the Hard Way en schreef en regisseerde Luwdig II en The Anarchist's Wife.
Op 10 maart 2018 is de film te zien bij het Laaktheater.
