Edward Krasiński - retrospectieve tentoonstelling
In het Stedelijk Museum Amsterdam is van 24 juni tot en met 15 oktober 2017 een tentoonstelling te zien met het werk van Edward Krasiński. Krasiński is één van de belangrijkste kunstenaars uit Oost-Europa en hoofdrolspeler van de Poolse avant-garde van de jaren 60 en 70.
Krasiński’s oeuvre, dat de laatste jaren wordt herontdekt door een jongere generatie kunstenaars en curatoren, heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de moderne kunst. Bij het grote publiek is hij nog weinig bekend. De verklaring volgens curator Leontine Coelewij: “...we in het verleden eigenlijk heel weinig kennis hadden van wat er zich afspeelde in de communistische landen achter het IJzeren Gordijn. Dat in Polen ook moderne kunst werd gemaakt, daar wisten we toen nauwelijks iets van. Ondanks de moeilijke omstandigheden waaronder men in Polen leefde, was er toch een vernieuwende kunstscene. Deze tentoonstelling onderstreept de betekenis van zijn ruim 40 jaar omvattende oeuvre.”
Krasiński’s werk sluit aan bij de minimal art en conceptuele kunst van de jaren 60 en 70, internationale stromingen die goed verzameld zijn door het Stedelijk Museum.
'Lijnenspel'
In de jaren vijftig is Krasiński actief als schilder en grafisch vormgever. Begin jaren zestig maakt hij zijn eerste sculpturen in de vorm van schilderijen met een ruimtelijke component. Vanaf hier maakt hij meer en meer 'tekeningen' in de ruimte met zijn draad-sculpturen soms niet meer omvattend dan een eenvoudig lijnenspel.
De expositie in het Stedelijk omvat zijn gehele artistieke loopbaan vanaf de sculpturen van gevonden materialen uit de vroege jaren 60 tot aan de installaties van het begin van de 21e eeuw en benadrukt zijn experimentele benadering in het maken van objecten, ruimtelijke installaties en tentoonstellingen. Krasiński liet zich inspireren door de vooroorlogse avant-garde bewegingen, zoals het Poolse constructivisme. Tegelijkertijd kenmerkt zijn werk zich door een speelse humor en een dadaïstische interesse in de rol van toeval.
In de tentoonstelling zijn ruim vijftig werken te zien, waaronder hangende objecten en draad-sculpturen, die getuigen van zijn belangstelling voor de sculptuur als lijn. In 1968 introduceerde hij in zijn werk blauw plakband, een eenvoudig kant-en-klaar materiaal, waarmee hij ruimtes en objecten met elkaar verbond. Het zou zijn handelsmerk worden. Zelf zei hij hierover: “I place it horizontally at a height of 130 cm everywhere and on everything. I encompass everything with it and go everywhere.”
In de tentoonstelling zijn ruimtelijke installaties van Krasiński te zien, waarin hij fotografie en beeldhouwkunst combineerde. Krasiński’s atelier in Warschau, wordt in beeld gebracht in de film Edward Krasiński’s Studio (2012) van de Frans-Amerikaanse filmmaker Babette Mangolte. Verder komen de minder bekende performatieve kanten van zijn werk aan bod evenals zijn contact met kunstenaars als Daniel Buren en Tadeusz Kantor.
Belangrijke momenten: Protesten en een telex
In de turbulente zomer van 1968 protesteerden studenten en de Poolse intelligentsia voor meer vrijheid. Dit werd de kop ingedrukt door de regering, die een verbod op het samenkomen van meer dan drie personen instelde. Als protestactie organiseerde Krasiński Farewell to Spring, een bal waar de belangrijkste spelers van de Poolse avant-garde aan deelnamen, in een carnavaleske setting van installatie, happening en feest. Het bal was een belangrijk moment voor Krasiński; vanaf dat moment ging hij zich toeleggen op het transformeren van de omgeving om hem heen.
In 1970 wordt Krasiński gevraagd om een bijdrage te leveren aan de internationale bieannale van Tokyo. Als zijn werkstukken te laat aan dreigen te komen stuurt een telex met daarin 5000 keer het woord 'Bleu'. Hij laat de 80-meter lange strip van de telex neerleggen als vervanging voor de eigenlijke kunstwerken. Als de verscheepte kunstwerken alsnog arriveren, worden deze tentoongesteld. De reep papier van de telex wordt in een kogelvrije glazen kist tentoongesteld.
"I went to the post office and sent a telex repeating “BLUE” five thousand times. Before that, I had sent a telegram to Tokyo that I would send a telex at a specified time and that they should scatter the very long stripe on the podium with the earlier telegram."
"After that there was nothing more I could do; it was so radical there was no turning back."
Dit wordt vaak beschreven als het begin van de Poolse conceptuele kunst.
Korte Biografie van Krasiński
Krasiński werd geboren in 1925 in Łuck (zo'n 400 kilometer oost, zuid oost van Warszawa in de huidige Oekraïne) en studeerde in de jaren 40 aan de kunstacademie in Kraków. Van 1940-42 studeerde hij interieur ontwerp en grafisch ontwerp. De jaren na de oorlog verdiepte hij zich in de schilderkunst aan de hogeschool voor kunsten onder leiding van Władysław Jarocki, Wojciech Weiss, en Józef Mehoffer. Tijdens de oorlogsjaren kwam hij ook in contact met kunstenaar als Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski en Tadeusz Brzozowski.
In 1954 vestigde hij zich in Warszawa, waar hij de Galeria Foksal oprichtte met onder andere Tadeusz Kantor and Henryk Stażewski. Met deze laatste deelde hij een atelier in Warschau waar hij woonde en werkte, en waar kunstenaars, schrijvers en intellectuelen bijeenkwamen. Krasiński exposeerde tijdens zijn leven zowel in Polen als in New York, Parijs en in Tokio (Tokio Biënnale, 1970).
Zijn werk is onder andere te vinden in Centre Georges Pompidou in Paris, het de nationale musea in Warszawa, Kraków en Wrocław, het kunstmuseum in Łódź, de 'National Gallery' in Praag en Museum of Modern Art in New York. En nu dus voor een aantal maanden ook in Stedelijk Museum Amsterdam.
In 1996 speelt Krasiński de bijrol van Professor Haneman in de film 'Autoportret z kochanką' (zie still uit compilatie op vimeo met de vrouwelijke hoofdrolspeelster Katarzyna Figura als Diana).
De tentoonstelling
Edward Krasiński is samengesteld door Leontine Coelewij, conservator Stedelijk Museum Amsterdam en Kasia Redzisz, conservator Tate Liverpool. De tentoonstelling is een samenwerking tussen het Stedelijk Museum Amsterdam en Tate Liverpool.
Edward Krasiński is mede tot stand gekomen dankzij de bijdrage van het Adam Mickiewicz Institute, opererend onder het Culture.pl merk.
De tentoonstelling in de pers
In de NRC verscheen de dag na de opening een artikel over de tentoonstelling. Dit is (achter een inlog) te lezen op de site van de NRC onder de titel: "Met blauwe tape wilde Krasinski mensen ruimte en tijd verbinden" wat we later ook op onze site hebben mogen overnemen (dus zonder inlog).
In het Parool verscheen een recensie van de hand van Kees Keijer onder de titel: "Het atelier van Edward Krasinski leeft in het Stedelijk". Ook dit artikel zit achter een login.
In de Groene Amsterdammer schreef Koen Kleijn "Een kat in een vleugelpiano" en de schrijfster Gerdien Verschoor haalt op haar blog persoonlijke herinneringen op de kunsternaar.
Publicatie over Krasiński
Ter gelegenheid van dit eerste retrospectief van Edward Krasiński (1925-2004) in Nederland, presenteren het Stedelijk Museum Amsterdam en Tate Liverpool een publicatie.
24 x 21,5 cm | Engels | ISBN 978-1-84976-492-6 | Vormgeving: Sara De Bondt
Deze publicatie bevat essays van Jean-François Chevrier, Kasia Redzisz, Karol Sienkiewicz en Stephanie Straine, die Krasiński plaatsen in de context van de avant-gardetraditie en het mondiale minimalisme, en de performatieve aspecten van zijn werk onthullen.
Deze uitgave is verkrijgbaar bij het museum en via bol.com.
Bron teksten: onder andere Stedelijk Museum en Culture.pl. Bron afbeeldingen: Site stedelijk museum en wikiart.org. De video bij dit bericht verscheen ter gelegheid van de tentoonstelling in Tate Liverpool.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/05/data12461347-1b48ce.jpg)
Zonder twijfel de grootste ster van genre. Ze was niet joods, toch werd de oorlog ook haar noodlottig. Een bewonderaar trouwde met haar, graaf en diplomaat Michal Tyszkiewicz, die liedjes voor haar schreef. De sovjets, die Polen in 1939 vanuit het oosten binnenvielen, stuurden de zangeres als klassenvijand naar een werkkamp in Oezbekistan. Ze moest er zware fysieke arbeid verrichtten. Omdat Stalin in 1941 door de geallieerden was gedwongen zijn tienduizenden gevangen Polen vrij te laten, belandde Ordonówna met uitgehongerde landgenoten in India. Daar zorgde ze voor verweesde Poolse kinderen. Ze liep tuberculose op, kon niet meer goed zingen, verzwakte snel en stierf in 1950 in Beiroet, Libanon.
Schreef liedjes die Ordonówna zong. Schreef bovendien de muziek van maar liefst één op de drie Poolse films uit de jaren dertig. Eigenlijk heette hij Warszawski, maar dat klonk hem te joods. Als Pools soldaat viel hij in handen van de Duitsers, hij ontsnapte uit een trein, vluchtte naar Rusland en leidde daar vanaf 1941 het orkest van het Poolse leger dat via Perzië, Libanon en Egypte naar Europa opstoomde. Daar leverde het slag om Monte Casino en bevrijdde het Breda. Na de oorlog emigreerde hij naar de VS, waar hij lange tijd geen voet aan de grond kreeg als componist. Tot Hollywood hem ontdekte. Hij schreef onder de naam Henry Vars de soundtrack van zo’n zestig films. Hij raakte bevriend met John Wayne en toen hij stierf, was hij opnieuw beroemd, in een ander land.