Ze drinken caffè latte met sojamelk, zitten alleen maar op Netflix; eigenlijk heb je helemaal niks aan ze. Dit gaat, als u het nog niet raadde, over millennials. Dorota Wellman, een bekende Poolse tv-persoonlijkheid, baarde veel opzien met een column over de jonge generatie in haar land. Waar blijven de jongeren bij demonstraties, vroeg ze zich af. Waar is hun engagement?

‘In mijn tijd’, klaagt Wellman in weekendmagazine Wysokie Obcasy, ‘dat wil zeggen lang geleden, want ik ben 57, waren jongeren betrokken bij de publieke zaak.’ Nu komt ze bij demonstraties tegen de rechts-nationalistische regering vooral leeftijdsgenoten tegen. Via de sojamelk en Netflix komt Wellman uit bij een verrassende schuldige: zijzelf. Misschien hebben de ouders van haar generatie nagelaten hun kroost de basis bij te brengen van democratisch burgerschap? Van de jongeren tussen de 18 en 24 jaar, citeert ze een Pools universitair onderzoek, is 78 procent niet geïnteresseerd in politiek. ­Minder dan 40 procent praat wel eens over politiek met vrienden of familie.

Gaan we weer, reageerden veel jongeren. Weer een vijftiger die nostalgisch is naar de tijd van vakbond Solidariteit, toen Polen hand in hand het communisme ten val brachten. ‘De oude generatie denkt dat de geschiedenis zich herhaalt’, citeert weekblad Polityka een jonge socioloog. ‘Dat we terug zijn in de jaren tachtig, dat ZOMO (communistische burgerpolitie, red.) de protesten neerslaat en dat de tactieken van vroeger opnieuw effectief zullen zijn. Simpel gezegd: dat is onmogelijk.’

Op Gazeta.pl neemt journaliste Wiktoria Beczek het op voor haar generatie. Boodschap: jullie oudjes hebben kilo’s boter op jullie hoofd. Waar waren jullie, schrijft ze, toen wij twintigers en dertigers onder de vorige regering vochten voor sociale rechten van vrouwen, lhbt’ers en kunstenaars? ‘Ik kan jullie protestliederen, jullie rouwwalsjes en jullie zelfgenoegzaamheid niet uitstaan.’

Terwijl ouderen voor het parlement staan te brullen dat Polen een dictatuur wordt, voeren jongeren volgens Polityka hun eigen strijd: een economische. Aan het woord komt Agnieszka, 30 jaar oud: ‘Jullie generatie heeft een wereld gebouwd waarin een 30-jarige alleen maar kan dromen van een vast contract en een verzekering.’ Nina, 19: ‘Alleen de jongeren die het goed hebben, komen naar de protesten. Die hebben een geprivilegieerde status.’ Wat zou helpen, schrijft het weekblad, is een charismatische leider die de oppositiepartijen verbindt. Zo iemand ontbreekt.

Bovendien: waar gaat het protest precies over? Jongeren vinden het maar knap ingewikkeld, de ondermijning van de rechterlijke macht. Het zijn abstracte wetten. ‘We horen dat de nieuwe wetten een bedreiging zijn voor de democratie’, zegt millennial Igor. ‘Maar tot nu toe is er niks ernstigs gebeurd.’ Nee, dan het ‘zwarte protest’ waarbij honderdduizenden jongeren in het zwart gekleed de straat op gingen tegen het verbod op abortus. Dat was concreet. ‘De rechtbanken, het Constitutioneel Hof – daar ontbreekt die helderheid’, concludeert Polityka.

Jongeren knokken voor huisvesting, ouderen voor de rechtsstaat – zou het zo eenvoudig zijn? Niet iedereen neemt daar genoegen mee, getuige een interview in Newsweek Polska met Agata Bielik-Robson, filosoof en schrijfster. De strijd voor economische en sociale inclusie is belangrijk, zegt ze, maar dit gaat over iets groters. ‘Zonder een democratisch kader worden al die discussies volkomen steriel, een beetje zoals in Wit-Rusland.’

Tijd dus voor actie, vindt columnist Daniel Passent in Polityka, hoe lang de weg ook is. ‘Ik zal mezelf toestaan’, zo sluit hij af, ‘een Georgische toast uit te brengen: ‘Laten we drinken op het enorme succes van onze hopeloze missie.’