Polen moet het hebben van Robert Lewandowski. Het had weinig gescheeld of de goaltjesdief was nooit doorgebroken. Een club met een crimineel tintje redde zijn carrière. Vanmiddag begint voor Polen het WK met een wedstrijd tegen Senegal.

Robert Lewandowski moet de beste Poolse generatie sinds de jaren tachtig naar de finale van het WK leiden. Zijn karwei begint vanmiddag tegen Senegal. Het had weinig gescheeld of de aanvalsleider was nooit doorgebroken. ‘Niemand wilde hem hebben’, zegt de trainer die zich destijds over hem ontfermde.

Op een kantoortje in Pruszków hangt een foto die wat vaal uit de printer is gerold. Onder de punaise zie je drie frêle jongens, einde tienerjaren of begin twintig; ze glimlachen verlegen. De speler links draagt een rode trui die om zijn lijf slobbert. ‘De hinkende hinde’, is zijn bijnaam: lange benen, slungelig lijf en een gek loopje als hij versnelt. De hinde heeft één voordeel: voor het doel staat hij altijd op de goede plek.

Robert Lewandowski is op de foto 18, misschien 19. Niemand ziet een wereldster in hem. Vooruit: bijna niemand. Znicz Pruszków, een vierdeklasser in Polen, wil hem per se hebben. De man die het regelde, heet Sylwiusz Mucha-Orliński (53), directeur sportzaken. ‘Robert had geen geweldige techniek en speelde al maanden niet vanwege een blessure. Maar hij had een instinct voor doelpunten. In goeie tijden scoorde hij vier, vijf keer in een wedstrijd.’

Orliński heeft armen als treinbielzen, souvenirs van een kortstondige carrière als gewichtheffer. Zijn kantoor is Spartaans. Hier op het knollenveld van Pruszków begon Lewandowski’s loopbaan. Nu dartelt de hinde in de wei van Bayern München. Op het WK in Rusland moet Lewandowski de beste Poolse generatie sinds Lato en Boniek naar de finale leiden.

Geblesseerde slungel

Voorjaar 2006. Het jonge talent Lewandowski speelde in het tweede team van Legia Warschau. Zijn droomclub. Door een hamstringblessure kwam hij langs de kant te staan. Op een dag zei de droomclub: je contract wordt niet verlengd. Zijn vader was kort daarvoor onverwachts overleden. Lewandowski’s leven stortte in. De voorzitter van zijn jeugdteam belde met zijn moeder. Waar moet Robert heen?

Het werd Znicz Pruszków. Ze legden 1.400 euro neer voor een geblesseerde slungel met een doelpunteninstinct. Pruszków ligt een half uurtje buiten Warschau en gold in die jaren als het mini-Napels van Polen. Ruige types met kaalgeschoren koppen bestierden criminele netwerken rond de smokkel van sigaretten en andere smokkelwaar. Restauranthouders werden afgeperst. In heel Polen stond Pruszków synoniem voor bendeoorlogen.

Voorzitter Orliński haalde de lokale krant als Sylwiusz O. Hij zou betrokken zijn geweest bij gewapende overvallen. ‘Een misverstand’, bromt de directeur. Meer wil hij er niet over kwijt. In geld zegt hij niet geïnteresseerd te zijn. Aanbiedingen van clubs uit de Poolse eredivisie sloeg hij af, ook al kon hij er beduidend meer verdienen.

De tweede man die Lewandowski naar Znicz lobbyde, is Andrzej Blacha. In Pruszków werd hij (onterecht) voor een gangster aangezien: kale kop, imponerend postuur, priemende ogen. Blacha (43) kreeg een jong team onder zich. In ruil voor een krabbel vingen de spelers aan het eind van de maand 500 zloty, omgerekend 120 euro. Blacha grinnikt. ‘De rest van je inkomen moest je, hoe zeg ik dat netjes, op andere manieren vergaren.’

Met een pizzapunt in de hand doet hij lachend voor hoe de hinde hinkte. Hij weet niet meer wie de bijnaam bedacht, ‘misschien was ik het zelf wel’. Lewandowski had te horen gekregen dat hij beter met voetballen kon stoppen: na die hamstringblessure zou het nooit meer wat worden. ‘Niemand wilde hem hebben’, zegt Blacha, ‘alleen wij. Ik heb op hem ingepraat. Gezegd dat het niet het einde van de wereld was allemaal: de dood van zijn vader, de slepende blessure.’

Blacha kneedde zijn spelers, wilde alles over hun privéleven weten. Toen hij ontdekte dat er eentje accordeon kan spelen, liet hij een accordeon aanrukken voor het kerstdiner. Hij stelde een cd samen met motiverende muziek. ‘ACDC, The Prodigy, Andrea Bocelli. Voor de wedstrijd knalde ik die aan. Firestarter van The Prodigy voor de agressie, Bocelli voor de focus.’

De Poolse sportjournalist Pawel Wilkowicz van dagblad Gazeta Wyborcza schreef een biografie over Lewandowski. ‘Trainer Blacha was cruciaal. Hij had geduld met Robert. In een half jaar lapte hij hem op.’

Bij uitwedstrijden keken de Znizc-spelers in de bus naar videobanden van Braveheart en Gladiator. Blacha: ‘Kwamen we aan, was de film nog niet afgelopen. De bus werd geparkeerd, alle spelers bleven zitten. We keken de film af. Toen stond Sylwiusz op. Hij zei: vandaag gaan jullie spelen als the Gladiator. Halverwege de wedstrijd, bij 1-1, kregen we een rode kaart. Met een man minder wonnen we toch, ik geloof met 4-2.’ Brede grijns. Dat eerste seizoen scoort Lewandowski 16 keer. Znicz promoveert.

Leo Beenhakker is in die jaren bondscoach van het nationale Poolse elftal. In aanloop naar het EK in Oostenrijk en Zwitserland zit hij krap in de spitsen. Een assistent oppert de naam Lewandowski. Beenhakker is sceptisch. Iemand uit de derde klasse? Dat wordt niks. Die zomer wordt het hinkende hert ingelijfd door Lech Poznan uit de Poolse eredivisie. Kort daarop debuteert Lewandowski in het rood-wit.

Jan de Zeeuw (66) werkt nagenoeg zijn hele carrière in het Poolse voetbal. Onder Beenhakker was hij teammanager. ‘Lewandowski luisterde naar kritiek’, zegt De Zeeuw, ‘en dat zie je hier niet vaak.’ De Zeeuw tolkte tussen coach en speler. ‘Dan zei Beenhakker: vraag eens of hij na die wedstrijd tegen Club Brugge gedoucht heeft. Ik heb hem op het veld niks zien doen. Lewandowski liep niet weg als hij zoiets hoorde, hij deed er wat mee.’

Perfecte schoonzoonkoppie

In Pruszków kijkt directeur Orliński uit over het voetbalveld. Rechts de tribune voor de thuisfans, links op een akkertje een soort dierenkooi voor de bezoekers.

Lewandowski’s perfecte schoonzoonkoppie staat tegenwoordig op de cover van modebladen en is niet uit reclamespotjes weg te zappen: herenmode*, telecomaanbieders, scheermesjes, Coca-Cola, niets is te gek. Vroeger regelde Lewandowski nog wel eens een oefenwedstrijd met Znicz, vertelt Orliński. Sinds hij bij Bayern zit, is de lijn dood. De directeur kijkt wat bedenkelijk. ‘In Polen zeggen we: het koolzuurwater is hem naar het hoofd gestegen.’

Biograaf Wilkowicz vindt dat een tikje overdreven. Polen hebben een extra gen voor sociale ongelijkheid, nuanceert hij. Lewandowski’s pocherige levensstijl ligt daarom gevoelig. ‘In Polen hebben we nog nooit meegemaakt dat een speler zo snel zo rijk is geworden. Het is nog een beetje wennen.’

Er is een manier om iedereen de mond te snoeren, en dat is op het veld. Alle ballen op de hinde.

Aanvullingen vanuit de redactie

Herenmode

*) Lewandowski is boegbeeld van het heren modemerk Vistula en heeft daar een aparte kleding lijn, de Robert Lewandowski Collection.

Vistula is ook sponsor van de 'Rood Witte' voor hun kostuums.

'Heel Polen rekent op Lewandowski' volgens de NOS

In een artikel op de NOS wordt ingegaan op de verwachtingen in Polen en de druk die dit meebrengt voor Lewandowski.

Ook wij mogen meejuichen volgens BNR

BNR beargumenteert dat we mee mogen juichen voor Polen omdat er meer Polen in Nederland wonen dan Belgen (die vanuit Nederland ook actief gevolgd worden).