In het kader van 25 jaar val van het communisme organiseerde de Balie op 15 en 16 november 2014 een festival: '89 Civil Courage. Revolution. Democracy. Europe.
Onderdeel van het programma was de vertoning van de film Przypadek van Kieslowski. De titel van de film laat zich het beste vertalen als 'Toeval'. Heeft u de film niet kunnen zien? Dan is deze online in zijn geheel te bekijken (met Engelse ondertitels).
Przypadek - Toeval
Geneeskundestudent Witek, gespeeld door Bogusław Linda, verliest na de dood van zijn vader zijn ‘roeping’ in de studie en besluit naar Warschau te reizen om zich over zijn toekomst te bezinnen. Al rennend probeert hij de trein te halen die langzaam het station verlaat. Regisseur Krzysztof Kieślowski, in Nederland vooral bekend van de trilogie Bleu, Blanc en Rouge, schotelt de kijker drie, door het toeval bepaalde uitkomsten.
Eerste uitkomst
In het eerste gedeelte zien we Witek de rijdende trein halen en bevriend raken met communist Werner wat zal leiden tot een actieve deelname binnen de communistische partij.
Twee uitkomst
In het tweede deel haalt Witek de trein niet en wordt opgepakt door de politie. Hij raakt bevriend met leden van de ondergrondse oppositie die evenals hij straffen uitzitten en gaat met hun de strijd met het communistisch regime aan.
Derde uitkomst
Een derde optie is dat Witek de trein ook niet haalt en aangespoord door zijn liefde voor medestudente Olga, die hij op het perron tegenkomt, zijn studie afmaakt en als dokter zich afzijdig houdt van zowel de communistische partij als de oppositie.
Przypadek toont op welke manier ‘toeval’ van invloed kan zijn op ons levenslot. Daarnaast biedt de film inzicht in een communistische samenleving waarin opportunisme en passiviteit konden leiden tot zulke verschillende individuele geschiedenissen.
Censuur
De film, voltooid in 1981, kwam pas in 1987 in de Poolse bioscopen vanwege de toegenomen censuur veroorzaakt door de opkomst van vakbond Solidarność begin jaren tachtig. De getoonde versie op 16 november betreft een onlangs gerestaureerde versie. Deze bevat aanvullende scènes die zelfs bij de première van de film door de censuur achterwege gelaten moesten worden.
Przypadek op DVD bekijken?
De film is ook op DVD verkrijgbaar, bijvoorbeeld bij Amazon
