Corona: zorgen in drie vaderlanden

In volle coronacrisis schrijven twee Polenwatchers elkaar een brief. De Belg Marc Peirs, correspondent in Polen voor VRT, Knack en De Tijd, hanteert de pen samen met zijn Nederlandse spitsbroeder Hans Kardol, bezieler van de site Polen in Beeld. Beiden zijn met een Poolse schone getrouwd, beiden hebben twee kinderen.

Brief van Marc aan Hans

DAG HANS,

Er waart een spook door Europa en het heet corona. Het stemt triest te zien dat geen van onze talrijke vaderlanden -België, Nederland, Polen- een efficiënte, humane, succesvolle aanpak op de mat legt. En afgelopen donderdag, Hans, kwam het coronaspook onaangenaam dichtbij.

Die avond keerde dochterlief Laura terug uit Lublin, de grote stad niet ver van ons houten huis  in het knusse kunstenaarsstadje Kazimierz Dolny. Laura studeert en zit op kot -jullie Nederlanders zeggen ‘op kamers’- in Lublin. Eén meisje uit haar klas bleek positief op corona. Prompt ging de hele school dicht en schakelden de leerkrachten (net als in het voorjaar) over op onlineklassen.

Test van 12 euro

Voor om en bij 12 euro koop je in Polen een “one step corona test”. Prik in een vinger, druppel bloed op het staafje laten vallen. Makkelijk zat. Dan een kwartier nagelbijtend wachten. Er lichtte geen streepje op. Laura is negatief. Opluchting en haar lievelingseten, sushi, alom.

Zulk een sushischotel afhalen, dat blijft kunnen. Maar eten in een restaurant is sinds dit weekend (alweer) verboden. Een halveliterpint Żywiec in het lievelingscafé op de markt met zijn prachtige Renaissancegebouwen? Nope: dicht, dat café. Bijeenkomsten van meer dan vijf mensen zijn verboden, zwembaden gaan dicht en kinderen worden “opgehokt”: tussen 8 en 16 uur mogen ze niet buiten, tenzij onder begeleiding van een volwassene. Hans, jullie kennen onze zoon Mauro: dat grappige woelwater van dertien ziet zijn school (opnieuw) gesloten. Hooguit krijgt hij enkele uurtjes per dag online les. “Coronavakantie” aflevering twee, lacht Mauro zijn tanden bloot.

Aflevering twee? Ja, dat is helemaal juist. Oktober begint verdacht veel op maart te lijken. Maar vooralsnog blijft de economie draaien, de winkels en de shopping malls open. Zo keihard als in maart zijn de maatregelen nog lang niet. Tijdens die lockdown in het voorjaar waren alle niet-essentiële handelszaken gesloten, net als scholen, cinema’s, musea, sportfaciliteiten,  enzoverder. Ook parken, bossen en stranden waren verboden terrein.  Zelfs de kerken gingen op slot: dichter bij een nationale ramp kan het katholieke Polen niet komen.

Op het moment dat Belgische politici nog naïef maar in alle ernst dachten om “evenementen tot duizend man” toe te laten, gooide de Poolse regering de deuren dus potdicht. Die harde aanpak loonde wel. Maanden lang waren alle Poolse coronacijfers behoorlijk goed. Er stierven in die voorjaarstijden vier keer minder Polen dan Belgen terwijl Polen vier keer meer inwoners telt.

Coronaworstelen

Het is natuurlijk geen wedstrijdje coronaworstelen, maar Polen blijft het ook nu iets beter doen dan België. Polen betreurt tot nu toe 4.351 doden, België 10.588. Het aantal nieuwe vastgestelde besmettingen per dag loopt meer gelijk en schommelt in beide landen rond de 11.000 à 13.000 per dag. En beide landen hebben een politieke topper die met corona is besmet: minister van Buitenlandse Zaken Wilmès in België, president Duda in Polen.  Hoe gaat het me de statistieken en de politieke gezondheid in Nederland, Hans?

Ik weet niet of je dat gevoel deelt aangaande jouw Nederlandse regering, maar wanneer ik om 19 uur via de satelliet het Belgische tv-journaal bekijk, krijg ik weke benen bij het zien en aanhoren van het immer zwalpende beleid. Horeca open, enkele weken later horeca dicht. Culturele evenementen met 400 toeschouwers  toelaten, of neen, wacht, tot maximaal 200 toeschouwers.

Nu eens volgt de politiek de raad van de virologen, dan weer worden de wetenschappelijke rapporten feestelijk genegeerd. De Vlaamse regering wil zus, de federale overheid wil zo. En de Walen en Brusselaars weten niet wat ze willen. Wat zal het journaal vanavond weer brengen? Verstrenging? Versoepeling? Verstrenging van de versoepeling? Versoepeling van de verstrenging?  Jouw gok is zo goed als de mijne.

Economische bloei

Het zijn bizarre tijden, Hans. Enkele dagen geleden was ik vanuit ons schattige stadje op werkbezoek in het gigantische, dynamische, fiere Warschau. Bedrijfsleiders uit vastgoed en projectontwikkeling blijven rotsvast overtuigd van de economische bloei in Polen – zelfs dit rampjaar kan het Poolse bruto nationaal product nog in de plus eindigen. Optimistisch rij ik terug naar huis. Ik steek de Wisła over en rij langs het Nationaal Stadion, de thuishaven van de Poolse nationale voetbalploeg met sfeervolle rood-witte verlichting die doet dromen van spannende voetbalavonden. Wel, Hans, dat magnifieke stadion, dat symbool van het hedendaagse Polen, wordt op dit eigenste moment omgebouwd tot veldhospitaal. De eerste coronazieken kunnen er nog voor november worden verwacht. Bizarre tijden, Hans, barre, bizarre tijden.

Hou je goed, doe de groeten aan Iwona en de dochters. En hou het spook buiten jullie huis.

Je genegen vriend, Marc

Brief van Hans aan Marc

Beste Marc,

Fijn dat je jouw gedachten zo met mij wilt delen en dat ik kan lezen dat qua gezondheid het jullie goed gaat. Het laat mij ook reflecteren op de situatie. Gelukkig kan ik zeggen dat in ons gezin iedereen gezond is. Van de scholen van beide dochters kregen we afgelopen tijd regelmatig bericht dat er een besmetting geconstateerd was of dat een docent thuis zat in afwachting van een test. Die sneltesten uit Polen zijn er hier helaas niet dus een beetje verkoudheid zorgt er al gauw voor dat je een paar dagen thuis zit. Eerst in afwachting totdat je bij een teststraat terecht kan, dan in afwachting van het resultaat.

Iedere keer schreven de scholen dat ze de richtlijn van het RIVM volgen en ze bleven dus gewoon open. Dat het afgelopen week even rustig was op dat front had niets te maken met het effect van de maatregelen maar alles met de herfstvakantie. Beide meiden waren een weekje vrij. Als ik het rooster van de oudste bekijk voor komende dagen, eerste klas middelbare, is de uitval komende week nog beperkt maar ik ben benieuwd hoelang dit zo blijft.

Ook bij ons kwam het dichtbij. Afgelopen week hoorde ik van een goede kennis dat hij  corona heeft opgepikt, waarschijnlijk op de dag dat ik hem nog heb gesproken…enne…face to face weet je wel? Dus niet via Zoom, Teams of anderszins via het scherm. Dan kriebelt het toch even en ieder niesje krijgt extra aandacht van vrouwlief: “Je hebt toch niet….?” Al snel was die alarmfase voorbij omdat echte klachten uitbleven. Gelukkig, maar dat neemt onze zorgen om onze kennis niet weg want hij voelt zich nog steeds heel beroerd.

Geen problemen met mondkapjes

Ik herken wat Mauro zegt over aflevering twee al is dit ‘tot nu toe’ anders omdat de scholen bij ons nog niet dicht zijn. Wat wel een herhaling van zetten is dat je af en toe de indruk hebt dat de regering niet echt doortastend genoeg optreed en dat het eerder uit maatschappelijke druk lijkt te moeten komen dan vanuit beleid. Zo gingen bij ons in het voorjaar de scholen pas dicht nadat hier vanuit het onderwijs sterk op was aangedrongen.

Dit najaar hadden we iets vergelijkbaars met de mondkapjes. Afgelopen zomer hadden we in Polen ervaren dat het dragen van de mondkapjes in winkels en publieke plekken nauwelijks problemen opleverde terwijl toen het aantal besmetting er laag lag. Marc, jij bent denk ik ook gewoon een mondkapje op te zetten als je gaat shoppen?

Hier werd de hele tijd gediscussieerd over het nut ervan. Gevolg? Nu van regeringswege een ‘dringend advies ligt’, inderdaad geen plicht, zijn wij de uitzondering als we in de winkel een mondkapje op hebben.

Wat wel weer herkenbaar is van het voorjaar? Dat ik niet meer een dag van tevoren mijn boodschappen kan bestellen bij de online supermarkt omdat hun wagen de volgende dag al vol zit. Daardoor moet je alsnog – met mondkapje dus – naar de winkel.

De dichte horeca

In Nederland kondigde de premier op 13 oktober aan dat de horeca dicht moest. Daarin lijken we dus op Polen en België. Omdat wij die avond nog een lezing hadden (met keurig in achtneming van de afstandsmaatregel en bijna iedereen vrijwillig mondkapje op) had ik de details niet meegekregen. Mijn verbazing was dan ook groot toen ik de volgende dag door de stad liep en nog overal volle horeca zag. De regel ging namelijk die avond pas in. Gek dat dan nog extra veel mensen even snel een restaurantje pakken of ‘op café gaan’ voordat het een paar weken niet meer kan. Natuurlijk, ik gun de getroffen horeca ondernemers hun omzet maar of het maatschappelijk nou zo handig was?

Net als in Polen worden ook in Nederland weer bedden bijgezet in de zorg. In Nederland is dat nodig omdat de zorg hier super efficiënt is ingericht. Resultaat: Weinig voorraden (want dat zijn kosten) en een minimale capaciteit in bedden. Hier worden nog geen stadions tot ziekenhuizen omgebouwd al stonden van het voorjaar wel bedden klaar in congrescentra.

Zeulen met patiënten

Waar volgens mij veel meer de uitdaging zit, zowel in Polen als in Nederland, zijn de handen aan het bed. Het verschil tussen Nederland en Polen? Hier worden patiënten gepland verplaatst tussen ziekenhuizen om de capaciteit te verdelen en zelfs naar Duitsland vervoerd net als vanuit het oosten van België.

Wat ik meekrijg uit de Poolse media is dat het in Polen minder gecoördineerd gaat met als gevolg dat ambulances rondrijden met patiënten omdat ze niet weten waar ze heen moeten. Dit heeft, als ik de berichten moet geloven, ook levens gekost van niet corona-patiënten. Ik krijg de indruk dat de Poolse gezondheidszorg ‘schizofreen’ is. Daarmee bedoel ik dat er briljante specialisten rondlopen die voorlopen met bijvoorbeeld onderzoek naar bacteriofagen. Aan de andere kant is er aan de basis nog een hoop te verbeteren. Iets wat de regering ontkent en maatschappelijke initiatieven die al jaren geld inzamelen voor de basiszorg zelfs dwarsboomt. Of kijk naar de sneltesten: Als je het zelf kan betalen, ben je geholpen in Polen maar is er ook een infrastructuur voor hen die dit niet kunnen ophoesten? Het is alsof je in België of Nederland van iemand op bijstandsniveau vraagt 50 euro neer te tellen voor een test.

Daarbij maken wij ons hier zorgen over familie en vrienden in Polen. Wat als de aantallen doorstijgen zoals ze nu doen? En dan te bedenken dat het in Polen, vergeleken met Nederland en België, het aantal besmettingen relatief gezien nog meevalt (zie cijfers onderaan de brief).

Wat we dit voorjaar ook merkten? De afstand Amsterdam – Warschau in kilometers bleef gelijk en dat geldt volgens mij ook voor Brussel – Warschau, maar toch voelde het verder weg. Minder vluchten tussen de beide landen mocht je onverhoopt stel op sprong naar de familie toe moeten. Er waren weer controles aan de grenzen waardoor ook de reistijd met de auto weer langer werd en bij aankomst in Polen moest je in quarantaine. Hoe kan je dan de familie helpen waarvoor je naar Polen kwam? Voelen jullie dat ook in Polen Marc?

Los van deze persoonlijke zorgen komt met het coronaspook nog een ander spook om de hoek kijken. Wat gaat de coronacrisis doen met de Poolse samenleving? Een zorg die ik toch minder voel voor Nederland. Ik weet niet hoe dat voor jou is in Polen en met jouw familie in België. Van het voorjaar spraken wij al over de link tussen politiek en de pandemie.

Strenge lockdown – voor iedereen?

Wat ik me afvraag is of de Poolse regering het aandurft om als het nodig is een lockdown af te kondigen voor Allerzielen, de dag waarop heel Polen traditie getrouw een kaarsje gaat branden op het kerkhof, of voor de nationale feestdag op 11 november? Als je kijkt naar de aantallen is het gek dat waar Polen in het voorjaar al in een lockdown zat de maatregelen nu nog niet zo ver gaan terwijl de cijfers veel dramatischer zijn.

Ook is het interessant om in de gaten te houden of de regering zichzelf dan ook aan de maatregelen gaat houden. Of krijgen we weer protestsongs tegen hun optreden? Of, nog zwartgalliger, gaan ze het gebruiken om protesten tegen hun beleid onmogelijk te maken? Dit weekend liepen de pleinen immers weer vol met protesten tegen het verder onmogelijk maken van abortus, ook in Nederland (vandaag in Amsterdam in de gaten houden).

Gelukkig bevat jouw brief ook een positieve noot: wanneer je ingaat op het optimisme bij ondernemers over de nog groeiende economie. In Nederland zie je een vergelijkbaar optimisme bij online ondernemers die hun omzet zien stijgen doordat zoveel meer mensen vanuit huis online shoppen. Ik ben heel benieuwd of – als we over een week of twee de stand van zaken opnemen –  we dan een daling zien in de cijfers en of het in de zorg bij buigen is gebleven of dat er sprake is van breken.

Blijf gezond, doe groeten aan Maja en de kinderen. We blijven in contact!

Met een warme groet,

Hans

Aantal bevestigde besmettingen per 100.000:

Aantal sterfgevallen per 100.000

En ingezoomd op de laatste paar weken:

Bron cijfers: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/download-todays-data-geographic-distribution-covid-19-cases-worldwide

Afbeelding via https://pixabay.com/nl/illustrations/virus-coronavirus-covid-19-pandemie-5672352/