Zorgen in Polen?
Op Facebook kwamen we een uiterst sympathiek berichtje tegen (zie onderaan dit artikel). De Belgische Ambassade in Polen deelt in een kinderziekenhuis in Warschau maaltijden uit. Is dat alleen een sympathiek gebaar of is er echt noodzaak in de Poolse zorg aan hulp op dit basale niveau? Tijd om wat meer in de stand van de zorg in Polen te duiken.
Zorg voor iedereen
In Polen staat in de grondwet dat iedereen recht heeft op gezondheidszorg. Daarvoor is er in 2004 de Narodowy Fundusz Zdrowia in het leven geroepen, het Nationale Gezondheidsfonds. De financiering is op basis van een verplichte verzekering voor alle Polen en de NFZ vergoed behandelingen en medicijnen. Daarmee is de financiering vergelijkbaar met die in Nederland (verplicht bijdrage) al is in Polen de uitvoering dus in handen van een overheidsinstantie waar die in Nederland bij verzekeraars ligt.
Bestedingen in de zorg
Kijken we naar de bestedingen in de gezondheidszorg (volgens Eurostat) dan wordt zo'n 60% vanuit deze bron betaald. Dit voor België vergelijkbaar en ligt in Nederland zo'n 10%. De overheid financiert in Polen ongeveer 10% (BE 20%+ NL < 10%). Kijkend naar het totale budget voor de gezondheidszorg ligt dan in Polen op 6,5% van het BNP, in Nederland op 10,1% en België op 10,3. Van de EU-landen geeft Duitsland het meeste uit met 11,3%.
Afgelopen tijd ging het in Nederland over de capaciteit op de IC's en waar daarbij ook naar Duitsland gekeken. Volgens Wikipedia zijn dit de corresponderende cijfers voor de vier genoemde landen:
Het aantal IC-bedden in Polen is behoorlijk vergelijkbaar met Nederland terwijl het aantal reguliere bedden het midden houdt tussen België en Duitsland.
Is de financiering afdoende?
Als de bestedingen in de zorg in Polen duidelijk lager liggen dan in Nederland en Belgie, is de financiering dan afdoende? Die lagere besteding kan bijvoorbeeld ook verklaarde worden door lagere salarissen in de zorg ter plaatste. Of de financiering afdoende is, is natuurlijk een politieke discussie en om die te illustreren noemen we twee voorbeelden.
Groot Orkest
In Polen wordt al jaren veel geld opgehaald voor de gezondheidszorg door een charitatieve instelling: WOSP. Sinds 1993, rond de jaarwisseling, zamelen ze geld in voor de zorg. Hierbij brengen ze altijd veel mensen op de been en halen ze veel geld op dat gespendeerd wordt aan apparatuur en onderzoek. In 2019 ging de totale teller sinds het begin van 1993 door de 1 miljard PLN, ruwweg zo'n 250 miljoen euro.
Ook nu zijn ze actief met inzamelprogramma's gericht op de coronazorg en staat de teller op krap 20 miljoen PLN of 5 miljoen euro.
Rel rond geld voor TVP
In ons vraaggesprek met Marc Peirs kwam het al aanbod. Eerder dit voorjaar was er in Polen een rel rond financiering van de nationale televisie, TVP. Deze ontving 2 miljard PLN voor verslaggeving rond de presidentsverkiezingen. Gegeven dat TVP het geluid van de regering verkondigd komt dit sterk neer op financiering van de campagne van de zittende president Duda.
Toen een kamerlid bij de behandeling van dit voorstel in het lagerhuis haar middelvinger op stak naar de oppositie (al beweerde zij een vuiltje uit haar oog te wrijven) doken op internet heel veel foto's en filmpjes op van mensen die dat gebaar gebruikten om te protesteren tegen de gebrekkige financiering van de gezondheidszorg terwijl dit geld beschikbaar kwam voor TVP. Zo zou de regering de middelvinger opsteken tegen kankerpatiënten (corona was toen nog niet zo'n issue).
Coronacijfers
Het risico van cijfers is, al lijken ze hetzelfde weer te geven, dat ze toch appels en peren zijn die je met elkaar vergelijkt. Op de verschillende kaartjes en tabelletjes valt wel op dat de cijfers in Polen duidelijk lager zijn dan in Nederland, België en het tussenliggende Duitsland.
Hoe betrouwbaar zijn de cijfers?
Een van de factoren is natuurlijk welke mensen wel of niet meegeteld worden in de staatjes. En daarvoor is het weer belangrijk om te weten hoeveel er wordt getest en hoe betrouwbaar de cijfers zijn. Op NU.nl weerlegt hoogleraar Oost-Europese studies László Marácz van de Universiteit van Amsterdam de wantrouwige berichtgeving: "De meeste Oost-Europese landen zijn niet zo groot (Polen niet zo groot? red.): als je dan met cijfers aan de haal gaat, valt dat op."
In ons vraaggesprek gaf Marc aan dat bij overlijdens het aangeven van Covid-19 als doodsoorzaak leidt tot een aanvullend onderzoek. Mogelijk dat daarmee overlijdens die mede Covid-19 gerelateerd zijn niet meetellen.
Het Laatste Nieuws uit België ziet mogelijk nog een genetische verklaring. Er lijkt een relatie tussen een bepaald gen, het ACE1-gen, en de ontwikkeling van Covid-19.
Statisticus Casper Albers van de Rijksuniversiteit Groningen geeft in hetzelfde bericht bij NU.nl aan dat het draait om het testbeleid. "Als je terughoudender bent, test je alleen de allerziekste personen. Dan ligt je sterftepercentage ook hoger." hij vermeld er niet bij of dat in Polen dan meer of minder gebeurt dan in Nederland en België. Wel geeft hij nog het effect aan van de lockdown: "Als je de Poolse hoofdstad Warschau afsluit, beperk je automatisch ook de gebieden eromheen. Die gingen als het ware clean, zonder besmettingen, in lockdown. In Warschau komen dan nog wel nieuwe besmettingen aan het licht, maar andere gebieden behoed je hiervoor".
'CBS' cijfers: minder doden door lock down
In Nederland wordt bij de cijfers altijd gemeld dat het daadwerkelijke aantal doden door Corona, of Covid-19 hoger zal liggen. De cijfers van het Nederlandse CBS lieten in april al een paar weken zo'n meer sterfgevallen zien dan normaal gesproken in de vergelijkbare weken (zie bijvoorbeeld Volkskrant)
In Polen komen nu ook cijfers naar buiten en wat laten die zien? de TV zender TVN24 rapporteert dit jaar minder sterfgevallen in april dan in dezelfde maand vorig jaar en twee jaar geleden. De verklaring: minder sterfgevallen door de gewone griep en luchtvervuiling. Beide zijn deels te verklaren door de lock down (minder besmettingen en minder luchtvervuiling) en deels door de warme winter. Ook levert het verkeer een positieve bijdrage met minder verkeersdoden. Alleen de provincie Świętokrzyskie laat in maart en april een stijging zien van 2422 naar 2496 sterfgevallen.
Doden door corona
Hoewel bovenstaande cijfers een onverwacht effect van de lock down laten zien, betekent dit niet dat Polen ongeschonden uit de strijd komt. Op 11 mei lag het aantal sterfgevallen rond de 800, zo'n 5% van het totale aantal gerapporteerde besmettingen. Ter vergelijking , dit percentage ligt in Nederland op 13%, België 1% en Duitsland 4,4%. Deze cijfers illustreren weer hoe moeilijk het is om de appels en peren op elkaar te laten lijken.
Terugdraaien maatregelen
Als de cijfers dan beter zijn, wat zijn dan de ontwikkelingen op het gebied van de maatregelen? Op maandag 4 mei mochten in Polen winkelcentra weer open. Incidenteel leidde dit bijvoorbeeld wachtrijnen bij de IKEA waar mensen overigens keurig afstand hielden maar verder was er niet direct sprake van grote drukte in winkelcentra. Op woensdag 6 mei mochten kleuterscholen en kinderopvang open. Ook kleine sportcentra en musea mogen inmiddels weer open.
Toch bleven de nodige faciliteiten nog gesloten omdat lokale autoriteiten en organisatie te weinig tijd hadden om de opening voor te bereiden in de vijf dagen die de aankondiging van de regering scheidde van de dag dat ze weer open mochten. Ook hotels, die hun deuren mochten openen, zijn terughoudend met slechts 10% heropend (bron thefirstnews.com, Engelstalige portal van Poolse Persbureau).
De vraag is in hoeverre het laten vieren van de teugels aan de vroege kant is/was. Hoewel de cijfers qua besmettingen in Polen met 43 per 100.000 inwoners laag zijn in vergelijk met bijvoorbeeld Nederland (244) en België (468), is er in tegenstelling tot die landen nog een beperkte teruggang te zien in de curves van het aantal bestemmingen. Hierbij moet wel aangetekend worden dat de mate waarin getest wordt op deze aantallen ook invloed heeft.
De website endcoronavirus.org geeft niet alleen een mooi compleet actueel overzicht (zoals bijvoorbeeld de NOS) van de aantallen maar ook het verloop over tijd. Daarbij plaatst deze website landen in drie categorieën: 'winning', 'nearly there' (waaronder België, Nederland en Duitsland) en 'need action' (waaronder Polen). Dit oordeel is simpel gezegd gebaseerd op het verloop van de curve en of die afdoende terugloopt.
Een verklaring kan zijn dat met de snelle en strenge lock down het aantal besmettingen minder snel op liep en nu de afname dus ook minder snel gaat. Dit is ook wat de Poolse minister van gezondheid Szumowski laat optekenen in Rzeczpospolita. Door deze aanpak is slechts tot 30% van de voor COVID-19 gereserveerde bedden benut maar ook hij verwacht dat de piek in Polen nog moet komen (meer via Notes from Poland).
Als de grootste piek nog moet komen is de eerste vraag welk effect het loslaten van de lock down regels heeft en de tweede vraag hoe de zorg standhoudt op het moment de bezettingsgraad van de gereserveerde bedden oploopt en richting de 100% gaat. Het lijkt erop dat de zorgen nog niet over zijn.
Maaltijden voor de zorg
We begonnen er al mee, het sympathieke gebaar van de ambassadeur van België in Polen. Deze overhandigde afgelopen donderdag in Warszawa maaltijden aan zorgpersoneel. Deze maaltijden waren op de ambassade klaargemaakt en het bericht geeft aan dat ze dit twee keer per week willen gaan doen.
Laten we hopen dat dit niet al te lang hoeft te duren.
